Kazakistan'daki doğalgaz fiyatlarındaki artışı protesto etmek bahanesiyle çıkarılan sokak olayları ve ardından gelen gelişmelerle suların durulmaması Türk dünyası tarafından endişeyle takip ediliyor. Olayların gizli bir el yordamıyla şehir merkezlerine taşınması, kamu kurum ve kuruluşlarının işgaline ve talanına dönüşmesi üzüntü verici. Ülke geneline yayılması, binlerce teröristten söz edilmesi âdeta bir elin varlığına işaret ediyor.
Kazakistan'da 2017 yılı itibarıyla, petrol pazarlarına yapılan petrol arzındaki düzenlemeleri gerçekleştiren petrol üreticisi ülkelerin oluşturduğu OPEC+ittifak ya da topluluğunda yer alan önemli bir petrol ülkesi. Fakat Hazar Denizi sahasında Shell ve Eni liderliğindeki konsorsiyum ile yaşadığı kâr paylaşımı ihtilafı, yabancı petrol şirketlerine getirilen yeni düzenlemeler ve ek vergilerin yarattığı anlaşmazlıklar, boru hattındaki kaçak sorununa uzun süredir çözüm getirilmemesi üzerine gelir kaybı yaşanması ve ortaklığı terk eden uluslararası şirketlerin neden olduğu ekonomik çöküş tüm yaşamı alt üst etti.
Son zamanlarda petrol çıkaran yabancı firmalar ile Kazakistan arasında çıkan anlaşmazlıkların yanında ABD ile Rusya arasındaki rekabetin ülkede yaşanan sorun üzerinde önemli etkisi olduğu söylenebilir. Gelirinin büyük kısmını petrol ihracatından sağlayan Kazakistan, petrol ihracatında Rusya'ya bağımlı. Ülkedeki nüfus dağılımında Rus kökenlilerin oranı yarıya yakın. ABD'nin kaşıması ile etnik kimliğe bağlı huzursuzluk zaten yaşanmaktaydı. ABD, Ukrayna ve Gürcistan örneklerinde olduğu gibi bölgedeki nüfuz etkinliğini artırmak için eski Sovyetler Birliği ülkelerini karıştırmak için akla gelen her türlü kargaşanın destekçisi olma çabası içinde.
Kazakistan'daki durum zamlara karşı yapılan protestoların çok ötesinde bir görüntü arz ediyor. Rus askerlerinin Astana'da stratejik noktalara yerleştiği, 20 bin civarında teröristin Kazakistan'da olduğu, bunlardan 4 bininin saf dışı bırakıldığı, zorunlu olmadıkça sokağa çıkılmadığı, kamu araç ve binalarının yakıldığı, bir anda büyük şehirlere yayılan olayların büyümesi provokasyon olasılığını güçlendiriyor. Olayların arkasında Afganistan'dan gelen malum gruplardan bahsediliyor.
Devlet başkanı, isyan eden halkına karşı kendisini korusun diye Rusya'yı çağırdı, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'nden (KGAÖ), Rusya'dan yardım istedi. KGAÖ barış gücünde yer alan Rus ve Belarus gücü birlikleri Kazakistan'a girdi.
Kazakistan için tasarlanmış olan panislav proje, 1991 yılı sonlarında gündeme gelmişti. Nazarbayev, diğer Orta Asya Türk devletlerini yanına alarak Kazakistan'ı Slav Birliği içinde eritecek projeyi bozarak Almatı Zirvesi'nde Slav ve Türk Cumhuriyetlerini daha geniş bir yapıda dengeleyecek Bağımsız Devletler Topluluğu'na dönüştürmeyi başardı.
Söz konusu olayların Türk Devletleri Teşkilatı'nın kurulduğu, Orta Asya ve Kafkaslar'daki 5 Türk Cumhuriyeti'nin birlik olmaya, birlikte stratejik kararlar almaya başladıkları bir dönemde yaşanması düşündürücü. Türk birliğinin çok önemli bir kuruluşu olan Türk Devletleri Teşkilatı hemen devreye girmeli ve Kazak kartalını Rusya'dan kurtarmalıdır.
Kazakistan'daki ekonomik güçlükler, iç huzursuzluklara ve siyasi ihtilafa yol açarken, Türk milletinin Kazak boyunun bir iç isyan karşısında yaşadığı hal-i pür-melali karşısında Ziya Gökalp'ın Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (s.40) kitabındaki şu satırları hatırlayalım.
Ziya Gökalp şöyle der: "Ülküsüz devletler her an kopacak bir kıyameti beklerler. Ülküsü olan milletlerse siyaseten ölmüş olsalar bile muhakkak bir yeniden diriliş ile müjdelenmişlerdir. O hâlde diriltici ve yaratıcı bir ülküye sahip olan devlet ölümsüzdür, ölmez.(….) Ülküsü olan bir milletin bireyleri irade sahibidirler. Ülküsüz milletlerde ise iradeli bireyler bulunamaz. Yüksek bir iradenin göstergesi olan büyük adanmışlıklar, olağanüstü fedakârlıklar ülküyü doğuran bunalımlı, sıkıntılı dönemlerde ortaya çıkabilir."
