Avrasya-Arap-Afrika bölgesinde yer alan Türkiye, deprem kuşağındaki ülkelerden biri. Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı ile deprem kuşağında bulunan ülkemize geçtiğimiz 33 yılda 824 yer sarsıntısı kaydedildi. 2020''de gerçekleşen ve büyüklüğü 4 ve üzerinde olan deprem sayısı da 322.

Son olarak Kahramanmaraş''ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde 6 ve 7 Şubat tarihlerinde yaşanan büyük depremle sarsıldı.

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde kaydedilen en büyük depremleri:

26-27 Aralık 1939 tarihindeki 7,2 büyüklüğündeki Erzincan depremi, 10 Eylül 1941 tarihindeki Van-Erciş depremi, 20 Aralık 1942''deki 7,0 büyüklüğündeki Niksar-Erbaa depremi, 20 Haziran 1943''te 6,6 büyüklüğündeki Adapazarı-Hendek depremi, 27 Kasım 1943''teki 7,2 büyüklüğündeki Tosya-Ladik depremi, 1 Şubat 1944''te Bolu-Gerede depremi, 1946''da 5,9 büyüklüğündeki, Varto depremi, 17 Ağustos 1949''da 6,7 büyüklüğündeki Bingöl ili Karlıova depremi, 18 Mart 1953 tarihinde Çanakkale''nin Yenice ilçesi, 1966''da Muş ili Varto kazasında 6,9 şiddetindeki deprem, 28 Mart 1970''te Kütahya''nın batısında Gediz''de 6,2 şiddetindeki deprem; 22 Mayıs 1971''de Bingöl''de 6,8 şiddetindeki deprem; 6 Eylül 1975''te Diyarbakır''ın Lice ilçesinde 6,6 büyüklüğündeki deprem; 24 Kasım 1976 Van ili Muradiye ilçesi Çaldıran bucağında 7,5 büyüklüğündeki deprem, 1983 yılında Erzurum ve çevresinde 6,9 büyüklüğünde deprem; 13 Mart 1992''de Erzincan''da 6,8 büyüklüğündeki depremlerdi.

17 Ağustos 1999 Marmara (Gölcük, Kocaeli depremi) ise 7,4 şiddetinde ve can kaybının çok büyük olduğu depremlerden biriydi. Kasım 1999''da, 7,2 şiddetindeki Düzce depremi ile bölge yeniden sarsıldı. 1 Mayıs 2003 tarihinde gerçekleşen Bingöl depremi 6,4 büyüklüğündeki depremdi. 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen Van depremi, 7,2 şiddetindeki büyük depremlerden biriydi. 24 Ocak 2020 Elazığ, 6,8 şiddetinde sarsıldı. 30 Ekim 2020''de İzmir Seferihisar ilçesi açıklarında 6.6 şiddetinde deprem meydana deldi.

6 Şubat 2023''te Kahramanmaraş''ın Pazarcık ilçesinde saat 04.17''de 7,7 büyüklüğünde, saat 04.26''da merkez üssü Gaziantep''in Nurdağı ilçesinde 6,4 büyüklüğünde deprem meydana geldi. 7 Şubat 2023''te merkez üssü Kahramanmaraş''ın Elbistan ilçesi olan 7,5 büyüklüğündeki üçüncü bir depremle bölge yeniden sallandı. Büyük can kayıpları ve yaralılar nedeniyle ülkemizde yas ilan edildi. Hayatını kaybedenlere Allah''tan rahmet, yaralılara acil şifa diliyor, bu acıların tekrar yaşanmamasını temenni ediyoruz.

Ülkemizde yaşanan büyük depremler ile dünyanın değişik ülkelerinde meydana gelen deprem felaketlerinden sonra "deprem" sözü medyada sıkça kullanıldı. Bu sözcük hangi kökten türedi ve ilk ne zaman kullanılmaya başlanmıştır?

Türkçede tahminen Cumhuriyet döneminde kullanılmaya başlanan deprem sözünün yerine eskiden hareket, hareket-i arz ve bugün hâlâ pek çok lehçede kullanıla gelen zelzele sözcüğü kullanılmıştır.

"Deprem" sözüne Türkçe Sözlük''te, "Yer kabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi veya yanardağların püskürme durumuna geçmesi yüzünden oluşan sarsıntı, yer sarsıntısı, hareket, zelzele" biçiminde yer verilmiştir. Türkçe Sözlük''te deprem sözü ilgili "deprem bilimci, deprem bilimi, deprem bölgesi, depremçizer, deprem kuşağı, deprem merkezi, depremyazar, depremzede, deprenme ve deprenmek" gibi sözde anlamlar da bulunmaktadır.

Kaşgarlı Mahmud''un eseri, Türk dilinin ilk sözlüğü niteliğinde olan Divanu Lügati''t-Türk''te deprem sözünün gövdesi olarak kabul edebileceğimiz tepre- fiilini ve onun türemiş biçimlerini görmek mümkündür. Bunlar şu şekillerde ve şu anlamlarda karşımıza çıkar:

tepre - : ''tepremek, kımıldamak'' Tepredi neng. "Nesne tepredi, kımıldadı, hareket etti" (DLT, C. III, s. 277-6).

tepren-: ''teprenmek''. Teprendi neng. "Nesne teprendi". (DLT, C.II, s. 240-156).

tepreş- : ''oynamak, tepreşmek, kaynaşmak''. Kişi kamuğ tepreşdi. "Bütün halk tepreşdi, kaynaştı" (DLT, C. II, s. 204-6) "Ol kar kamuğ kışın iner Aşlık tarığ anın öner Yawlak yağı mende tınar Sen keliben tepreşür." "Bütün kar kışın iner, yemeklik buğday onunla biter, yavuz düşman bende dinlenir, sen gelince tepreşir (kımıldamr)". (DLT, C. II, s. 204-9).

tepret- : ''tepretmek, deprendirmek, kımıldatmak, saldırmak; -yalnız deve için- sıçratmak''. Ol tepretti nengni. "O bir şeyi tepretti, kımıldattı." (DLT, C. II, s. 329-23). Er yağıka tepretti. "Adam düşmana saldırdı" (DLT, C. II, s. 329-23). Er teweysin tepretti. "Adam devesini sıçrattı". (DLT, C II," s. 329-23).

tepretiş- : ''tepretmekte yardım ve yarış etmek''. Ol yıgaç tepretişti. "O, ona ağaç tepretmekte yardım etti." (DLT, C. II, s. 363-3).

Eski Türkçede tepre- biçiminde geçen fiil Eski Anadolu Türkçesine depre- şeklinde geçmiştir. Eski Anadolu Türkçesinde "deprem" sözcüğünün yerine kullanılmış olan depreniş "kımıldanış, hareket" sözcüğünün varlığı dikkati çekmekledir. Eski Anadolu Türkçesinde fiilin şu şekilleri görülmektedir:

deprendür-: ''harekete getirmek, kımıldatmak'',

depren-: ''hareket etmek, harekete gelmek, kımıldanmak'', depreşdür-: ''nüksettirmek'', depreş-: ''hareket etmek''.

depret-: ''kımıldatmak, sarsmak, harekete getirmek''

Dede Korkut Kitabında tepit- ''tepretmek, kımıldatmak, sarsmak ve depret- "tepretmek, kımıldatmak, kıpırdatmak" biçiminde fiiller mevcuttur. "Deprem" şekline burada da rastlanmaz.

Bugünkü çağdaş Türk lehçelerinde deprem sözcüğünün yerine Azerbaycan Türkçesinde ''zelzele'', Başkurt Türkçesinde ''yir titrev'', Kazak Türkçesinde ''jer silkinüv, zilzele'', Kırgız Türkçesinde ''cer titirö, zilzala'', Özbek Türkçesinde ''zilzile'', Tatar Türkçesinde ''cir tetrev, cir silkinü'', Türkmen Türkçesinde ''yer titreme'', Uygur Türkçesinde ''yer tevrişi'' sözcükleri kullanılmaktadır.

Bütün bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi Türkçenin eski dönemlerinden beri ve pek çok lehçesinde, hareketi anlatan tebre-/tepre- debre- /depre- fiillerinin kullanıldığı açıktır. Deprem (dep+re+m) sözcüğü, bu fiillerden türemiş bir sözcüktür.