20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü olarak kutlanıyor. Eşitsizlik ve savaşların en ağır yükünü taşıyan çocuklara bir gün armağan etme fikri ile 1925 yılında Cenevre'de yapılan Çocukların Refahı için Dünya Konferansı'nda ilan edildi. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından dünya genelinde çocukların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerini gündeme taşımak amacıyla gündeme getirilen "Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi", BM Genel Kurulu'nun 1989 tarihli 44/25 Sayılı kararıyla kabul edildi ve imzaya açıldı, 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girdi. Türkiye Sözleşmeyi 14 Eylül 1990 tarihinde imzaladı ve Sözleşme 1995 tarihinde yürürlüğe girdi. 20 Kasım tarihi, "Dünya Çocuk  Hakları Günü" olarak tüm dünyada ve ülkemizde kutlanıyor. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından "20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü"nde Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri aracılığıyla tüm yurtta çeşitli etkinlikler gerçekleştirilmektedir.

Çocuk Hakları Bildirgesi

Leh eğitimci Janusz Korczak'ın 1919 yılında yayınlanan "How to Love a Child" (Bir Çocuğu Nasıl Sevmeli?) adlı kitabında çocuk haklarından söz etmiş ve konuyu gündeme taşımıştı. Çocuk haklarına dair ilk metin ise 1917 yılında, Ekim Devriminin ardından Proletkult adlı sosyalist kültür örgütünün Moskova Şubesi tarafından "Çocuk Hakları Bildirgesi" ismiyle kaleme alındı. Resmîleşen ilk metin ise 1924 yılında Milletler Cemiyeti tarafından kabul edilen Cenevre Çocuk Hakları Bildirisidir. Bu bildirge Birleşmiş Milletler tarafından kuruluşunda kabul edilmiş, 20 Kasım 1959 tarihinde Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi olarak güncellenmiş ve 20 Kasım 1989 tarihinde daha geniş olan "Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme" ile değiştirilmiştir.

Çocukların yetişkinlerden daha farklı ihtiyaçlara ve haklara sahip olması gereğinden yola çıkan BM, bu sözleşme ile çocuk haklarını güvence altına almayı hedeflemiş ve taraf devletleri 54 maddeden oluşan sözleşme maddeleri gereğince kendi iç hukuklarında değişim yapmaya zorlamıştır. Toplam 193 ülke tarafından imzalanan sözleşme en fazla sayıda ülke tarafından imzalanan ve en kısa zamanda yürürlüğe giren uluslararası belge olma özelliğine sahiptir. Cinsiyet, din, dil, ırk ve sosyal statüye bakılmaksızın çocukların güvenli ve sağlıklı koşullarda barınması ilkeleri üzerine kurulan sözleşme, uluslararası platformda mutabakata varılmış, değiştirilmesi mümkün olmayan standartları ve yükümlülükleri içermektedir. Onaylayan devletlerin kendi iç hukuklarında gerçekleştirecekleri düzenleme ve değişimleri kontrol etmek ve her beş yılda bir bu değişiklikleri yayımlamak için BM tarafından bir Çocuk Hakları Komitesi de oluşturulmuştur.

Dünyadaki tüm çocukların başta eğitim, sağlık olmak üzere öncelikli yararlarının korunması tüm toplumları ilgilendiriyor. Çocuk haklarını insan hakları olarak tanımlayan BM ve benzeri kuruluşlar şu ilkelere dikkat çekiyorlar.

-              Çocukların yaşam ve gelişme hakkının korunması.

- Çocuğa karşı yapılan her türlü ayrımcılığın önlenmesi.

- Çocuğun öncelikli yararı ve korunması.

- Çocuğun katılım hakkının geliştirilmesi ve korunması.

- Çocuklara ilköğretim eğitimi görme hakkının sağlanması.

- Çocuklara toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanması.

Mülteci Çocuklar

UNİCEF verilerine göre dünyanın birçok ülkesinde savaşlar nedeniyle göç eden çocuk sayısı 2016 yılında rekor düzeye ulaştı. Batı Afrika ve Suriye başta olmak üzere savaşlardan kaçan çocukların aileleriyle veya ailesi olmadan göç etmeleri dikkat çekti. UNİCEF'e göre 2016 yılının Ocak ayından itibaren yanlarında kimsesi bulunmayan ve ailelerinden ayrılmış 20 binden fazla çocuğun İtalya'ya ulaştığı tahmin ediliyor. Orta Akdeniz'de 3.100 kişinin boğularak hayatını kaybetmesi sebebi ile 2016 en tehlikeli yıl olarak kayıtlara geçti. Denizde boğularak ölen çocuk sayısı ise bilinmiyor.

2015 yılında Muğla'nın Bodrum ilçesinde sahile vuran Aylan bebek, minik bedeniyle Suriyeli göçmenlerin yaşadığı dramın sembolü hâline geldi. Aylan bebeğin dünyayı sarsan ölümü yetkilileri göçmenler konusunda harekete geçirmişti. Günümüzde savaşlar bitmediği gibi yeni savaşların başlaması ile göçmen ailelerin ve çocukların dramı katlanarak büyüyor.  Çocuk hakları denilince artık ilk başta göçmen çocuklar akla geliyor.

Sevgi, eğitim, yaşam, sağlık ve korunma hakkı

Çocuk hakları,  tüm çocukların doğuştan sahip olduğu; eğitim, sağlık, barınma, yaşama, oyun, fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı korunma gibi haklarının hepsini birden tanımlamakta kullanılan evrensel bir kavram. Eğitim hakkı, çocukların en önemli haklarından biri. Çocuğun en temel hakkı olan yaşama hakkı ile eğitim hakkı arasında yakın bir ilişki bulunuyor. Yaşama hakkının yanı sıra, çocuğun bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal ve ahlak gelişimi için eğitime ihtiyacı var. İnsanın doğuştan getirdiği yeteneklerini geliştiren en önemli araç eğitimdir. Bugünün küçükleri yarının büyükleri olan çocuklarımızın sosyal ve kültürel değerlerimiz çerçevesinde yetiştirilmesi en öncelikli görevlerimizden. Bu konuda sorumluluk anne-babalara ve yöneticilere ait. Sevgi, eğitim, yaşam, sağlık ve korunma hakkı, çocukların en doğal hakları. Çocuklarımıza yapılan yatırım aynı zamanda geleceğimize yapılan yatırımdır. 

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramını yürekten kutluyor,  yeryüzünün neresinde olursa olsun çocukların açlık, savaş, terör ve göç sebebiyle yaşadıkları mağduriyetin son bulması için acil önlemler alınmasını diliyoruz.