Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı''nın aylık süreli yayın organı Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Nisan 2023 tarihli sayısının kapak dosyasını ilk Türk Kozmonot Andriyan Nikolayev''e ayırdı. Çuvaş Türkü Adriyan Grigoryeviç Nikolayev, 5 Eylül 1929''da Çuvaşistan''ın Şorşıl köyünde doğdu.
Konuyla ilgili makaleyi kaleme alan Dr. Albina Kıran, Çuvaş asıllı kozmonot Adriyan Nikolayev''in 11 Ağustos 1962''de Vostok-3 adlı araçla uzaya çıkan üçüncü astronot olduğunu anımsatarak şöyle diyor: "Yuriy Gagarin ve German Titof''tan farklı olarak uzaya iki uçuş yapmıştır. Bu, uzayda geçirilen süre itibariyle dünya rekoruydu. Yörüngede uzay giysisi olmadan çalışan ilk insandır."
*
Sadi Bayram, "Damat Fethi Ahmet Paşa''nın Mezartaşı" başlıklı yazısında, Damat Fethi Ahmet Paşa''nın Padişah''ın isteği üzerine Eski Eserler Koleksiyonu''nu ''Mecmua-ı Âsar-ı Âtika''yı Aya İrini''de toplayarak Türk müzeciliğine katkıda bulunduğunu" belirtiyor.
Yavuz Gürler ise, "Ataların İzleri" başlıklı yazı serisinin üçüncü bölümünde İran İzlenimleri''ni anlatırken, Doç. Dr. Işıl Tuna Pınar, geçmişten günümüze Türkiye''de yapılan seçimlerin kısa tarihçesini veriyor.
*
Dil bilimci Dr. Yusuf Gedikli, 25 Ocak 2023 tarihinde TDAV yayınlarından çıkan Kafkasya Hunları ve Kafkasya Hun Türkçesi adlı kitabını anımsatarak yapıtında, Kafkasya''daki Hun toplulukları ve onlardan günümüze kalan kelimeler üzerinde durduğunu belirtiyor. Gedikli''nin verdiği bilgiye göre bu topluluklar şöyledir:
1. Avrupa Hun devletinin Kuzey Kafkasya kanadı (395).
2. Kuzey Kafkasya''daki Haylandurk Hunları (446-452). Bu Hunlar Kafkas halklarının (Alban, Ermeni vb) Sasanlılara karşı mücadele ettiği 450''deki Halhal, 451''deki Avarayır savaşlarına destek vermişlerdir. Halhal savaşını müttefikler, Avarayır savaşını Sasanlılar kazanmıştır.
3. Kırım Hunları.
4. 7. yüzyıldaki Kuzey Kafkasya Hun beyliği. 682''de Albanlar bu beyliğe bir elçi göndermişlerdi.
Dr. Gedikli, bunların asıl Hunlarla ilgili topluluklar olduğunu ifade ederken, kaynakların zaman zaman Hun, zaman zaman kendi isimleriyle, zaman zaman ikili bir adlandırmayla andığı diğer Türk topluluklarına da makalesinde yer veriyor. Gedikli''nin bildirdiği diğer Türk toplulukları şunlardır:
5. Bundurklar, Vağandur Vundlar.
6. Ogur Türkleri (Bulgarlar).
7 Barsiller.
8. Hazarlar.
9. Sabarlar (508-558).
Dr. Yusuf Gedikli bu toplulukların adını verdikten sonra "Kafkasya''daki bu toplulukların bazı kelimeleri de kapsama alanımıza dahildir. Bulgar öbeğine soktuğumuz Bundurklar ve Vağandur Vundlar bunlardan biridir." ifadelerini kullanıyor. Gedikli ayrıca, geri kalan Ogur (Bulgar), Barsil ve Hazarlar hakkında ayrı bir makale kaleme alacağını ifade ediyor.
Gedikli, Kafkasya Hun Türkçesi''ni "Avrupa Hun devletinin Kuzey Kafkasya kanadından kalan kelimeler", "Güney Kafkasya''daki Akhunlardan kalan kelimeler", "Kuzey Kafkasya''daki Haylandurk Hunlarından (446-452) kalan kelimeler", "Kuzey Kafkasya''daki Hint Avrupalılardan (Hunlardan) kalan kelimeler", "Kuzey Kafkasya Hunları", "Dağıstan Hazarları", "Juan Juan", "Göktürk", "Uygurlardan kalan kelimeler" gibi birçok ana başlık altında ele alıyor.
Yusuf Gedikli, kitabında bu Türk topluluklarından kalan toplam 41 kelimeyi, Alban Tarihi''nde geçen 42 sözcüğü incelediğini ifade ederek böylece 41+42=83 kelimeyi incelemiş olduğuna değiniyor.
Gedikli, kitabının önemli bir boşluğu dolduracağına, Türk bilimi araştırmalarında yol gösterici olacağına inanıyor.
*
Derginin Nisan sayısının yazarları arasında Dr. Yaşar Ertürk, Roza Kurban, Ergün Mamedov, Ezgi Baran, Prof. Dr. Minehanım T. Nuriyeva yer alıyor.
Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi''nin her sayısı Türklük bilimi üzerine çalışan arkadaşlar için önemli konuları içeriyor.
Esen kalın.
