Tarihçi Osman Turan, milli tarihin, siyasî, içtimaî, iktisadî, dini, hukuki, kültürel, edebi ve sanat bölümleri üzerinde ciddi eser ve araştırmaların ya çok az veya hiç olmadığını belirtiyor.
Türklerinde bazı uluslar gibi, tarihi fikir ve mefkureleri olduğunu anlatan Turan, bu sebeple de 'Türk Cihân Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi'ni yazdığını ifade ederek şöyle diyor: "Türkler, milli, İslami ve insani duyguların ahenkli bir terkibi sayesinde böylece bir dünya nizamı davasına bağlanırken, bu esaslara göre Allahın cihân hakimiyetini kendilerine emanet ettiğine inanıyorlardı."
Türklerin, İslamiyeti kabul edip İslam dünyasında, daha sonraları da sıra ile Anadolu'ya, Balkanlara ve Orta Avrupa'ya hâkim olunca bu milli an'anelere ve İslamın yüksek dini ve hukuki prensiplerine bağlı kalarak asırlar boyunca birçok yabancı kavim, din ve mezheplere hak ve hürriyet bahşettiğine değinen Turan, böylece, "Cihân hâkimiyeti ve dünya nizamı davalarını da en yüksek bir dereceye eriştirmişlerdi" ifadelerini kullanıyor.
İslam dini ve medeniyetine girmekle Türklerin yalnız milli tarihlerinde inkılap yapmadıklarını, İslam ve dünya tarihlerinde de bir dönüm noktasına geldiklerini ifade eden Turan, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Türklerin, diğer yabancı dinlerden farklı olarak İslamiyeti kabullerini kolaylaştıran ve süratleştiren sebeplerin bir kısmı İslâm medeniyetinin yüksekliği idiyse, diğer kısmı da İslamiyetin onların mizac ve ideallerine uygun bulunması, bu arada Türklerin kainatın hâliki, insanların akıl ve kaderlerine hâkim tek bir Tanrıya inanmaları ve onun İslamın Allah inancı ile gösterdiği yakınlıktır."
Osman Turan, bir tarihçi olarak, Osmanlı İmparatorluğunu ise, Türk milletinin en büyük eseri olarak gösteriyor.
*
Turan'a göre, Osmanlı Türkleri, her türlü sanat ve ihtişamın zirvesine ulaşmıştır. Tuğra ve fermanları ile yazı sanatında da incelik ve azametin en güzel örneklerini vermişlerdir. Mimaride Süleymaniye ve Selimiye ne ise yazıda da tuğra ve fermanlar aynı ihtişamı ve cihân hakimiyeti mefkuresini ifade eder. Nitekim, mimarî, müzik ve daha sair sanatlarda olduğu gibi, İslam yazıları da en güzel örneklerini Osmanlılara borçludur.
*
Osman Turan, kaleme aldığı "Türk Cihân Hakimiyeti Mefkuresi" adlı yapıtında, birinci bölüme "Türk Tarihine Giriş" başlığını koyarken burada "tarih ve mefkure" konusuna değiniyor.
Türk tarihiyle ilgili birbirinden önemli yapıtlar kaleme alan Turan, 17 Ocak 1978 tarihinde İstanbul'da uçmağa vardı.
Durağı cennet olsun.
