Sinop merkez olmak üzere 1277''de kurulan Türk beyliğidir. Beyliğin kurucusu Muîneddin Süleyman''dır.
Muîneddin Süleyman, Selçuklu sultanı İzzeddin Keykavus döneminde devlet adamları arasında yükseldi. Bilim, devlet adamlığı ve politik yönden iyi yetişti. Moğol hükümdarlarından Baycu Noyan''ın güvenini kazandı.
*
İzzeddin Keykavus devlet idareciliğinde zayıf olunca emirlerin ve âlimlerin aldığı kararla tahttan indirilip yerine hapisten çıkarılan IV. Kılıç Arslan getirildi. Taht değişikliğinde Muîneddin Süleyman büyük rol oynadı. İlhanlı Hükümdarı Abaka''nın izniyle Sinop''u geri almak için hazırlıklara girişen Muîneddin Süleyman, yaklaşık bir yıl kara ve denizden kuşattığı şehri 1266''da ele geçirdi. Bu başarı Pervane''nin nüfuzunu artırdı ve Sultan IV. Kılıçarslan''dan Sinop''un kendisine özel mülk olarak verilmesini istedi. Selçuklu Sultanı, Moğollar''dan destek gören Muîneddin''in isteğini kabul etmek zorunda kaldı. Muîneddin Süleyman devlet merkezindeki görevi dolayısıyla Sinop''un yönetimiyle oğlu Muîneddin Mehmed''i görevlendirdi.
*
Anadolu''ya bu kez Memluk sultanı Baybars girer ve bir Moğol ordusunu bozguna uğrattıktan sonra geri döner. Gelişmelerden rahatsız olan Moğol Hükümdarı Abaka Han ise 30 bin kişilik ordusuyla Elbistan, Kayseri ve Sivas''ı yağmalar. Abaka''nın hışmından Muîneddin Süleyman da kurtulamaz.
*
Muîneddin Mehmed, babasının Abaka Han tarafından öldürülmesinin ardından bağımsızlığını ilân ederek Pervâneoğulları Beyliği''ni 1277 yılında kurar. Moğollarla iyi geçinir. Muîneddin Mehmed zamanla idaresi altındaki bölgelerde ağır vergiler koyup halka zulmetmeye başlar. Ordusuyla önce Çankırı sonra Konya''yı yağmalar. Halka karşı takındığı tavrın yanlış olduğunu belirten devlet adamlarından Müstevfi Asîlüddin ve Tuğracı Muzafferüddin''i cezalandırarak mallarına el koyar.
Mehmed Bey 1297''de Konya''da ölünce, yerine kardeşi Mühezzebüddin Ali''nin oğlu Mesut geçer. Mesut Bey, İlhanlılar tarafından Anadolu''daki bazı vilâyetlerin idaresi ve vergi tahsiliyle görevlendirilen Mücîrüddin Emîrşah''ı damat edinir ve Moğollarla iyi geçinir. Bafra ve Samsun''u ele geçirerek beyliğin sınırlarını genişletir. Ancak Cenevizliler''in kurduğu tuzağa düşüp esir alınır. ''Büyük İslam Tarihi''nde, Mesut Beyin 900.000 dirhem fidye ödemek suretiyle kurtulduğu belirtilir (1298).
Gazi Çelebi...
Mesut Bey''in 1300 yılında Sinop''ta vefat etmesinin ardından yerine oğlu Gazi Çelebi geçer. Donanmaya önem veren ve iyi bir dalgıç olan Gazi Çelebi önce Trabzon Rum imparatoru ile anlaşır daha sonra deniz kuvvetleriyle Kırım ve Kefe taraflarına sefer düzenler. Ceneviz donanmasını Kefe yakınlarında mağlup eder. Cenevizliler''in 1322''de Sinop''a düzenledikleri saldırıyı püskürtür. Aynı yıl av sırasında bir ağaca çarparak hayata veda eder.
Gazi Çelebi, Karadeniz''in doğu ve kuzey sahillerindeki Rumlar ve Cenevizlilere karşı sefer düzenlemekle meşgul olmuş, yirmi iki yıl süren hükümdarlığı döneminde gerek Rumlar gerekse Cenevizliler''in saldırılarını engellemiş, onları sindirmeyi başarmıştır. Seyyah İbn-i Batûta onun ''cesur ve büyük bir savaşçı olduğunu'' kaydeder. Erkek çocuğu olmadığından yerine kızı geçtiyse de o dönem Kastamonu''da hüküm süren Candaroğlu Süleyman Paşa, Sinop''u kendi ülkesine katar. Böylece Pervâneoğulları Beyliği sona erer.(1322).
Diyanet''in İslam Ansiklopedisi''nde verilen bilgiye göre, "Sinop''a bir zamanlar ''Hatun-ili'' denilmesi, muhtemelen şehrin kısa bir süre Gazi Çelebi''nin kızı tarafından yönetilmiş olmasından" kaynaklanmaktadır.
