Akademisyen Musa Aksoy''un çeşitli yayın organlarında çıkan makaleleri bir araya getirilerek "Osmanlıdan Cumhuriyete Edebiyat Tarih Araştırmaları (OCETA)" adıyla yayımlandı.
Aksoy, eseri hakkında bilgi verirken okuyucuların "Sultan Abdülmecid (1839-1861) ve Sultan Abdülaziz (1861-1876) döneminde fikir hayatımızda sözü edilmeye başlanan Türkçenin varlığı ve bunun inkâr edilemeyeceğine dair yapılan çalışmaları" bulacağını belirtiyor.
*
Papatya Bilim tarafından 2022 yılının Ekim ayında okurla buluşan kitap altı bölüm halinde hazırlanmış olup ilk iki kısmı Cumhuriyet dönemi hikâyecilerden Sait Faik''e ayrılmış.
Aksoy, eğitimi, kişiliği ve alçak gönüllü olarak çevresinde bilinen Sait Faik''in Ahmet Haşim ile ortak yanları olduğunu belirterek bunun ''beğenilmeme duygusu'' olduğunu ifade ediyor.
Aksoy, Sait Faik''in kendisinin çirkin olduğunu düşündüğünü, kadınlar tarafından sevilmeyeceğine inandığını, bu yüzden yuva kuramadığını anlatırken, basında işsizliği ve bohem hayatının sanatından daha fazla dile getirildiğine değiniyor. Aksoy, Sait Faik''in öykülerinde adalet fikrini çok işlediğini, "Mahpus", "Mürüvvet" gibi hikâyelerinin buna örnek olduğunu ifade ediyor.
Aksoy, yapıtının üçüncü bölümünde "İstiklâl Savaşı''nın perde gerisi kahramanları ve edebiyatçı ilişkisini" ele almaktadır. Burada Topkapılı Cambaz Mehmet''in Atatürk''ün talimatıyla başlattığı gizli çalışma, Cambaz Mehmet''in savaş sonrası Ankara yolculuğu, Mustafa Sagir''in yakalanmasında İhsan Aksoley ve Mehmet Akif''in rolü gibi ara başlıklar bulunuyor.
Aksoy eserinin dördüncü bölümüne "Osmanlı''dan Cumhuriyete Türkçenin geçirdiği aşamalar" başlığını koyarken, burada "Dilimiz Osmanlıca mı yoksa Türkçe mi?", "Türkçenin belâgatı meselesi" gibi ara başlıklar altında konuyu incelemektedir.
Kitabın beşinci bölümünde "Arapçanın dilimizdeki yeri ve mahiyeti" üzerinde durulurken, "1885''te bir methiyenin sebep olduğu yeni bir lisan kavgası" başlığı dikkat çekiyor. Ayrıca, Muallim Naci ve yazılarından bahsediliyor. "Osmanlıcayı doğru yazmak için Arapça bilmek gerekmez", "Müslümanların İslamın hükümlerini öğrenmek için Arapça öğrenmek zorunda olduğu iddiası doğru değildir", "Yeni keşfedilen bilim ve teknik terimlerin Arapça''da karşılığı yoktur" gibi birçok ara başlık yer alıyor.
Musa Aksoy, kitabının beşinci bölümünde "Bilâd-ı Şam''da ümmet fikrinden dil ve Arap milliyetçiliğine geçiş hareketleri" üzerine bilgi verirken, "Hacı İbrahim''in ansiklopedistler ile Fransızca eğitimine karşı verdiği mücadeleyi" anlatıyor. Ayrıca, "Bilâd-ı Şam''da ümmetçilerin Arap milliyetçiliğine karşı savaşı", "Hacı İbrahim Efendiden devrin sosyal hayatına gelenek dışı bakış", "1883''te açılan Türkçe lisan mektebine Gâvur Mektebi muamelesi yapılması" gibi önemli konular işlenmektedir. Ayrıca her bölümün sonunda sonuç ve değerlendirme, kaynakça ve sözlük yer almaktadır.
*
Belki Musa Aksoy''u tanımayan arkadaşlar olabilir.
Şimdi onu kısaca tanıyalım.
1948 yılında Ünye''de doğdu. 1978''de İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Liselerde öğretmenlik yaptı. 1994''te Niğde Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesinde Yrd. Doç. Dr. olarak görev yaptı. 2015''te Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesinden emekliye ayrıldı.
"Türkçe-Osmanlıca ve Arapça Tartışması", "Eğitim''de Eski-Yeni Çatışması ve Dârü''t-Ta''lim", "İstanbul Romancısı Hüseyin Rahmi Gürpınar" adlı kitapları bulunuyor.
