İstanbul''da Mehmed Mesih (Akyiğit) tarafından Cumhuriyetin ilanından sonra çıkarılmaya başlanan Millî Mecmua''da yazan dönemin aydınları, çeşitli sorunlara çözüm bulmaya çalıştılar.
Yahya Saim (Ozanoğlu), birinci sayıda kaleme aldığı yazısında Millî Mecmua''nın hedefini "medenî milletlerin yolundan yürüyerek mefkûreci gençliğin ifadesi olmaya çalışmak" olarak açıklamıştı.
*
Ötüken Neşriyat''ın aynı adla çıkardığı Millî Mecmua da aynı yolda yürüyor, her sayı özel dosya olarak hazırlanıyor. Örnek olarak Türk Elleri dizisini verebiliriz. Millî Mecmua''nın Temmuz-Ağustos 2022 tarihli 27. sayısının ise şehadetinin 100. yılı nedeniyle Enver Paşa''ya ayrıldığı dikkat çekiyor.
Editör Hakan Boz, Enver Paşa''nın farklı siyasi mahfillerin ideolojik önyargılarının kurbanı haline getirildiğini belirterek şöyle diyor: "Kanaatimizce, Enver Paşa konusunda resmî tarihin ''izah''; alternatif tarihin ise ''insaf'' problemi vardır. Dolayısıyla Enver Paşa''nın ideolojik önyargılardan arındırılmış, bütüncül bir perspektif ve disiplinler arası bir yaklaşımla yeniden ele alınması bir ödev olarak önümüzde durmaktadır. Elbette böylesine zorlu bir ödevi, sınırlı bir zaman ve ortamda hazırlamak mümkün değildi. Ancak en azından zikredilen temel prensipler çerçevesinde Enver Paşa hakkında yapılan tartışmalara mütevazı; fakat mutedil bir katkı sağlamaya çalıştık."
*
Tarihçi, yazar İlyas Kara, "Türkistan''da bir Bozkurt: Enver Paşa" başlığını koyduğu makalesinde, ''Edirne Fatihi'', ''Hürriyet Kahramanı'' Enver Paşa''nın "20. yüzyılın ilk çeyreğinin neredeyse tamamına yakınına mührünü vuran, başta Trablusgarp olmak üzere Anadolu coğrafyasının dışındaki Türk ve İslam coğrafyasının kutup yıldızlarından" biri olduğunu belirtiyor.
Doç. Dr. Uğur Üçüncü, TBMM''nin birinci döneminde ''Enver Paşa Algısı''na değinirken, Mehmed Kürşat Yavan da Enver Paşa''nın Savaşları''nı "Enver Paşa''nın İlk Muharebeleri", "Enver Bey''in İlk Savaşı: Trablusgarp", "İkinci Balkan Savaşı ve Enver Paşa", "Birinci Cihan Harbi ve Enver Paşa", "Korbaşılar Hareketi''nde Enver Paşa" başlıkları altında inceliyor. Kürşat Yavan, "Askerler zafer kazanabilirler ve kazandıkları gibi kaybedebilirler. İsmail Enver bunların ötesinde asker gibi kaybetmiş ve Türkistan ile Anadolu arasında yıkılmaz bir bağ kurarak tarihteki yerini almıştır" diyerek makalesine son noktayı koyuyor.
Prof. Necmettin Alkan "Alman Kaynaklarına Göre Çanakkale Savaşı", Yasin Çatal da "Türk ve Arap Şiirinde Çanakkale Zaferi ve Enver Paşa" yazılarıyla Çanakkale destanını ele alıyorlar.
Erol Cihangir, "Enver Paşa''yı ''Anlama'' Üzerine Bir Derkenar" kaleme alırken, Samet Özdemir ise "Enver Paşa''nın Meslek Hayatı ve Entelektüel Kişiliği" üzerinde duruyor. Özdemir makalesinde şu gerçeğe dikkat çekiyor: "Ülkeyi Cihan Harbi''ne tek başına soktuğundan bahsedilmekte fakat Sadrazam Sait Halim Paşa imzalı Osmanlı Alman ittifak belgesi es geçilmekte, padişahın iradei seniyesi göz ardı edilmektedir."
Yavuz Haykır ve Vahide Çetin "The New York Times''ta Enver Paşa (1914-1922)" makalesini birlikte hazırlarken; Oğuzhan Murat Öztürk''ün yazısı "Dönem Hatıratları Işığında Enver Paşa" başlığını taşıyor.
Mustafa Kırışman''ın makalesinden Fransız basınının gözünde ''Birinci Dünya Savaşı''nda Enver Paşa''nın yerini öğrenirken, Ali Bademci ise "Soru-Yorum" başlığı altında Enver Paşa''nın son savaşını Türkistan''da verdiğini ve şehadet makamına burada ulaştığını anımsatarak "Enver Paşa''nın son savaşını nasıl yorumlamalıyız?" sorusunu yöneltiyor.
Arzu Enver Eroğan, Hasip Saygılı ve Ozan Bodur ise Enver Paşa hakkında yapılan yorumlara görüşleriyle katkıda bulunuyor.
*
Şehadetinin 100. yılı nedeniyle hazırlanan Enver Paşa dosyasına katkıda bulunan yazarlara teşekkür ediyorum.
Esen kalın.
