Çiğil, Ortaçağ''da Orta Asya''da yaşayan bir Türk topluluğunun adıdır. Tarih kitaplarında Çiğil Türklerinin Isık Gölün batısındaki Koçunkarbaşı ve Zerefşan kıyısındaki Bakırkal, Beykend ve Kaşgar''da yaşadığı belirtilmektedir. Karahanlılar Devletinin kuruluşunda yer alan Türk boylarından biri de Çiğil''dir. Türk ve Müslüman kimliğine sahip çıkmışlardır. Çiğil Türklerinin simgesi ''Arslan''dır.
*
Çiğil Türkleri, Anadolu''ya gelen ilk Türk boylarından biri olup çoğunlukla İç Anadolu ve çevresinde yaşamaktadırlar. Bölgede günümüzde ''Manav'' olduklarını belirten yurttaşlarımız Türgiş ve Çiğil boylarının torunlarıdır.
Not: Türkiye''de birçok kentimizde adına ''Manav'' denilen Türkler olduğunu birçok kez duymuştum. Konuyu Türkolog, Dil bilimci Dr. Yusuf Gedikli''ye sordum. Gedikli''nin verdiği bilgiye göre, Anadolu''da mesela Zonguldak''ta çiftçilikle uğraşan yerli ve yerleşik Türklere de ''Manav'' denir. (H. Onur).
*
Köşemizde bu hafta Çiğil Türklerinden bahsetmemizin nedeni elimde kıymetli bir yapıt var onu tanıtmak istedim.
Akademisyen Fahrettin Alişar, "Çiğil Türkleri ve Aşağı Çiğil" adlı kitabında Çiğil Türklerinin tarihini inceledikten sonra Konya''daki Çiğil Türkleri, Türkiye''de Çiğil adını taşıyan kasaba, köy ve mahalle adları, Çiğil halk kültürü, Çiğil halk edebiyatı, Çiğil Türklerinde örf ve gelenekler, Giyim kuşam, mahalli yemekler, Çiğil dokumaları gibi birçok konuda bilgi vermektedir.
*
Fahrettin Alişar''ın kaleme aldığı "Çiğil Türkleri ve Aşağı Çiğil" adlı kitabı, Aşağı Çiğil Belediyesi Yayınları arasında Ankara''da 2005 yılında yayınlanmıştır. Kitabın takdim yazısını dönemin Aşağı Çiğil Belediye Başkanı Mehmet Keçeci kaleme almıştır.
*
Türk ulusunun XI. yüzyılda yetiştirdiği iki önemli şahsiyetten biri Yusuf Has Hacib öbürü Kaşgarlı Mahmut''tur.
Kaşgarlı Mahmut''un, kaleme aldığı ''Divanü Lügat''it Türk'' adlı eserinde ''Çiğil'' kelimesi ve Çiğil Türkleri hakkında önemli bilgiler vermektedir. Biz bu bilgiyi aynen köşemize almayı uygun gördük.
Çiğil: Üç Türk taifesinin adı.
Bu taifenin ilki göçebe halktı; Barsgân''ın ötesinde küçük bir yöre olan gayâs''ta ikamet ederler.
İkinci taife Taraz (talas) kenti yakınlarındaki Çiğil adlı dar bir bölgede yaşar. Bu adın özgün kaynağı bu bölgedir. Derler ki, Zülkarneyn, Argu ülkesine geldiği zaman bulutlar çeşmelerini açmış ve yollar çamur içinde kalmış. Bunu gören Zülkarneyn, Farsça in çigüne (çiğil) ast: Bu nasıl çamur (bu çamurdan kaçış yok) demiş. Bu nedenle o noktada bir bina yapılmasını emretmiş; bir kale inşa edilmiş ve adına Çigil denmiş. Bölge bu şekilde adlandırılınca, burada yerleşik olan Türkler de ''çiğilî'' olarak anılmaya başlanmış ve bu ad yayılmış. Ülkeleri bu kaleye çok yakın olan Oguzlar, sürekli bir biçimde Çigil''le savaşmaya başlamış -ki ikisi arasındaki düşmanlık bugüne dek gelmiştir. Oguzlar, Çigil üslubunda giyinmiş bütün Türkleri böyle kabul eder. Buna göre Ceyhûn''dan (Oxus-Amuderya) Yukarı Çin''e kadar olan bölgedeki bütün Türkler Çigil''dir- ki bu yanlıştır.
Üçüncü taife Kâşgar''daki birkaç köyde yaşar. Bu köylerin halkına da Çigil denir. Bunlar bir yerden çıkarak göç ederek dağılmıştır. (Kabalcı, 236.s.)
*
Konya''da ve diğer kentlerimizde yaşayan Çiğil Türklerine selam olsun.
Esen kalın.
