Kazan Türklerinden bilim adamı Sadri Maksudi Arsal
Kazan Türklerinden siyaset ve bilim adamı. Rusya'da Kazan civarındaki Taşsu köyünde doğdu. Kazan'da Allamiye Medresesi'nde Arapça ve din eğitimi gördü. Kırım'a giderek Bahçesaray Zincirli Medresesi'nde Rusça öğrendi. Fikir adamı Gaspıralı İsmâil Beyle tanıştı. Rus Öğretmen Okulu'ndan mezun oldu. Sorbon Üniversitesi'nde hukuk öğrenimi gördü. 1906 yılında memleketine döndü.
*
Rus Çarlığı parlamentosu olan Duma'da 1907-1912 yılları arasında milletvekilliği yaptı. 1917 Ekim ihtilaliyle Çarlık Rusyası sona erince Sovyetler Birliği kuruldu. 22 Temmuz 1917 tarihinde İç Rusya ve Sibirya Millî-Medenî Türk-Tatar Muhtariyeti kuruldu. Sadri Maksudi bu özerk devletin meclis ve devlet başkanı oldu. Böylece Tatar Türklerinin kısa süreli olsa da, ilk devlet başkanlığını yaptı. Rus komünistleri, 1917-1920 arasında kurulan tüm özerk ve bağımsız Türk devletlerini yıktı. Türklere çok zulüm yapıldı. Sadri Maksudi köylü kılığında Finlandiya'ya kaçtı.
Sadri Maksudi Arsal, Paris Barış Konferansı'nda Türklerin haklarını savundu. Sorbon Üniversitesi'nde ders verdi. Atatürk tarafından Türkiye'ye davet edilince ailesiyle birlikte Ankara'ya geldi.
Önce Telif ve Tercüme Heyeti üyeliğine, sonra Ankara Adliye Hukuk Mektebi'ne profesör tayin edildi. Türk Ocakları Hars Heyeti üyesiydi. Hukuk fakültesinde ders verdi. Tarih akademisi kurulması konusunda girişimlerde bulundu. Afet İnan'ın desteğiyle Türk Tarih Kurumu'nun temeli atıldı. Giresun milletvekilliği yaptı. Ordinaryüs profesörlüğüne getirildi. 1950'de Demokrat Parti'den Ankara milletvekili seçildi. Sonra kendini ilmî çalışmalara verdi. 20 Şubat 1957'de İstanbul'da uçmağa vardı.
Eserleri:
Türk Dili İçin, Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları, Maişet (roman), İngiltere'ye Seyahat, Orta Asya Türk Devletleri, Hukuk Tarihi Dersleri, Umumî Hukuk Tarihi, Hukuk Felsefesi Tarihi, Türk Tarihi ve Hukuk.