Türkiye Cumhuriyeti devletimizin dış gündemi yoğun. Azerbaycan-Ermenistan savaşında soydaşlarımıza verilen destek dostları sevindirip düşmanlarımızı tedirgin ederken, Irak''ın kuzeyinde PKK, Suriye''de ABD destekli PKK/PYD/YPG''ye vurulan darbeler terör örgütünü paniğe sevk etmektedir. Huysuz komşu Yunanistan ise dayak yemek için sabırsızlanmaktadır. Dost Libya''nın ise her zaman yanındayız.

Dış politikadan kısa olsa da bahsetmemin nedeni elimde güzel bir eser var ve size tanıtmak istedim. Siyasetçi, diplomat Kamran İnan''ın ''Dış Politika'' adlı kitabı alanında önemli bir boşluğu doldurmaktadır. İnan''ın iki yıl önce ''Devlet İdaresi'' adlı kitabını ''Kamran İnan''dan devlet tecrübeleri" başlığıyla tanıtmış ve devlet adamlığı deneyimlerinden bahsetmiş, kitabından örnekler vermiştik.

*

Kamran İnan (1929-2015), ''Dış Politika'' adlı yapıtında ise ''Diplomasi, Dış politika faktörleri, Politika tespiti, Dış politika hedefi, Cumhuriyet dönemi dış politika, Kıbrıs meselesi, Yeni dünya düzeni, Müzakere tekniği, Dış politika vasıtaları, Dış politika ekonomi ilişkisi, Dış politika-savunma gibi'' birçok konuya değinmekte, diplomat ve parlamenter olarak edindiği şahsi görüşlerini okura anlatmaktadır.

*

Dış politikanın hareket noktası millî menfaattir

Kamran İnan, eserinin önsözünde yeni dış politikanın ''büyük düşünme, millî hedef ve stratejisi belli bir politika olması gerektiğini'' belirtirken sanki günümüzü değerlendirmektedir. Hareketsizliğe son veren, adım atmaktan ve risk almaktan korkmayan bir politika olması gerektiğini belirten İnan, sözlerine şöyle devam ediyor: "Bu yeni dünyadaki Türkiye''nin geliştireceği dış politika bir mesaj olacaktır. 21. yüzyılın güçlü Türkiye''si mesajı. İnsanlarımızın kötümserlik dumanları karanlığından çıkarak açılan büyük ufuklara yönelmesi, kendi dünyası ile buluşmanın heyecanını yaşaması lâzım. 1683''ten beri beklenen buluşma ve heyecan."

Kamran İnan''a göre dış politika, devletlerarası ilişkileri şekillendiren, yüzyıllar boyu merak ve ilgi çeken ''sihirli'' bir faaliyet olmuştur. İnsanlık tarihi kadar eskidir. Dış politikanın hareket noktası millî menfaattir. Hedefi barışın korunması, yabancı devletlerle iyi ilişki ve iş birliğinin geliştirilmesidir. İki taraflı veya çok taraflı olarak yürütülür. II. Dünya Savaşı''ndan sonra çok taraflı diplomasi sahası genişlemiştir.

İnan, sanki günümüzü anlatıyor gibi bir de örnek vermektedir: "Ege''deki komşumuz Yunanistan''ın sınır tanımayan ''Megali İdea''sı vardır. Büyük İskender ve Bizans miraslarının arayışı içinde doğuya doğru genişlemek istemektedir. 1918 Anadolu işgali ile bunu uygulamaya koymuş, bunu millî politika haline getirmiştir."

Tanzimat''tan bu yana Türkiye''ye sistematik bir şekilde uygulanan dış baskıların dış politikamızı, düşünce tarzımızı şartlandırdığını ve silinmesi zor kompleksler doğurduğunu anlatan İnan, "Milletlerarası önemli meselelerde politika tespiti ve kararlara varmak kolay bir iş değildir. Önce karşılaşılan meseleyi sağlıklı bilgilerle ve bütün yönleriyle değerlendirmek, boyutlarını tespit etmek, daha sonra milli karakterler kullanılarak hedefe uygun bir tutum ve karara varmak gerekir" ifadelerini kullanmakta, bunun için de "Sağlıklı ve sür''atli bilgi, sağlam bir koordinasyon, ehil personel ve kararlı siyasi öncülüğün bahis konusu olduğunu" belirtmektedir.

*

New York Times''da Türkiye''ye yardımların dökümü

Kamran İnan, kitabında birçok anısından bahsederken birisi şöyle: "Bilgisayar döneminde dahi Türkiye arşiv oluşturmada, bilgi bankası geliştirmede henüz başarılı olamamıştır. 1976 yılında bir Amerika seyahatimde ziyaret ettiğim New York Times Gazetesi bilgisayarında Amerika''nın başından beri Türkiye''ye yaptığı ekonomik ve askerî yardımların dökümü vardı; bir düğmeye basmakla hepsi ekranda gözüküyordu. Bugün dahi Türkiye''de bu rakamların sağlıklı bir şekilde bilindiğinden emin değilim. 1955 yılında Dışişleri Bakanlığı Ekonomik İşler Dairesinde vazifeye başladığımda Türkiye''nin dış borçları hakkında bilgi yoktu. Bugün de maalesef kullanılan ve büyük farklılıklar gösteren rakamlardan işin gerçeğinin bilinmediği intibaı doğmaktadır."

*

Kamran İnan eserini bir sohbet tarzında kaleme almıştır. Kitabı incelemeye devam edeceğiz.

Esen kalın.