Sevil İrevanlı'nın, Azerbaycan ve diğer Türk yurtları hakkında kaleme aldığı makalelerinin bir araya getirildiği "Türk Dünyası Yazıları" adlı yapıtı, Post yayınlarından Mayıs 2020'de çıktı. İrevanlı, kitabında Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin kuruluşu, Güney Azerbaycan Meşrutiyet hareketi, Türkistan Basmacılar hareketi, Bulgaristan Türklerinin yaşadığı baskılar gibi birçok konuya değiniyor. İrevanlı, eserinde ayrıca, Kırım Türklerinin Lideri Mustafa Cemiloğlu (Kırımoğlu) ile Bahtiyar Vahapzade, Sabir Rüstemhanlı gibi şair ve yazarlar hakkında da önemli bilgiler veriyor.
İrevanlı, eserde görüleceği gibi, doğup büyüdüğü İrevan ve yöresine Ermenistan demiyor, Batı Azerbaycan diyor. Türklerin sürgüne gönderilmesini, tehcire tabi tutulmasını inceleyen Erivanlı, bu dönemleri dört evrede topluyor.
1. 1905-07.
2. 1918-20.
3. 1948-53.
4. 1988-89.
*
Sevil İrevanlı, kitabının ilk makalesinde 'Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Kuruluş Yıldönümü'nden bahsederken, Mehmet Emin Resulzade'nin "Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez" sözünü anımsatıyor.
Bilindiği gibi Güney Kafkasya Federasyonu Meclisi (Seym) dağıldıktan sonra 28 Mayıs 1918'de Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti. Bu tarih Azerbaycan Türklerinin tarihinde önemli bir olaydır. Mayıs 1918'de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ni (ADC) kuranlar arasında Mehmet Emin Resulzade, Fethali Han Hoylu, Mehmet Hasan Hacınski, Ali Merdan Topçubaşı, Hududat Melik-Aslanov, Nesip Yusufbeyli, Hudadat Refibeyli'nin arasında olduğu çok sayıda kişi vardır.
*
Sevil İrevanlı'nın kitabında yer alan makalelerden bazılarının başlıkları şöyle: "Azerbaycan Bayrağı Hakkında, Ebulfez Elçibey ve Azerbaycan Bağımsızlık Hareketi, Sürgün: Türklerin Acı Talihi, Türksüzleştirilen İrevan (Ermenistan), İrevan'da Ermenilerin Değiştirdiği Yer Adları, Hocalı Soykırımında Azerbaycan, Rehberlerin İhanetleri, Ermeni Yalanları, Tarihsel Olaylar ve Kaynakları, Türkiye Ermenistan İlişkilerinde Güneydoğu, Türkiye Gerçekleri ve Ermeni-Kürt İlişkileri, Azerbaycan'a Kürt göçü."
*
Türkiye'de yakından tanınan Sevil İrevanlı'nın daha önce "Kafkaslardaki Kıyım ve Sürgünler-Batı Azerbaycan'da Rus ve Ermenilerin Yaptığı Soykırım" adlı kitabı, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı tarafından yayınlanmıştı. (İstanbul 2015, 520 s.).
Sevil İrevanlı'nın her iki kitabının editörlüğünü dil bilimci Dr. Yusuf Gedikli yaptı.
İrevanlı'nın kitabında önemli bilgiler yer alıyor. Bunları nasip olursa köşemizde anlatmaya devam edeceğiz.
Esen Kalın.
