Sevgili okuyucularım sizlere daha önce bahsetmiş olduğum Enver Paşa ile ilgili bir yapıtı anlatmak istiyorum. Tarihte iz bırakmış bazı kişilerin lehinde ve aleyhinde çok konuşulmakta, kitaplar yazılmakta, araştırmalar yapılmaktadır. İnsan bu eserleri tek yönlü okuduğu zaman yanılabilir. Bu yüzden bu tür şahsiyetleri tanımak isteyenler tarafsız anlatan yapıtları okumalı, olaylar ve kişiler hakkında kendisi karar vermelidir.
Osmanlı Devleti'nin son yıllarında etkili olan asker ve siyasetçi Enver Paşa (1881/1922) da böyle biri olup hakkında çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Muktebis Gazetesi Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü, aslen Süleymaniyeli, Şam'da doğan Kürt Muhammed Ali'nin yazdığı "Enver Paşa'nın Ortadoğu Seyahati" adlı yapıt ilk kez 1916'da Beyrut'ta yayınlanırken, "Arapça çok az olmakla beraber birazı Osmanlı Türkçesi, Fransızca metinler olmak üzere üç dilde hazırlanıp neşredildiği" yayıncı tarafından belirtiliyor.
Kitabı Türkçeye Fransızcadan Derya Aydın, Arapçadan Ahmet Şenel çevirirken, Osmanlıcadan Sibel Ilgın sadeleştirmiş. Eser, bir takdimle başlıyor. İçindekiler bahsinde yer alan bazı başlıklar şöyle: "Enver Paşa Halep'te", "Enver Paşa Cebel-i Lübnan'da", "O Beyrut'ta", "Dimeşk'te", "O Filistin ve Kudüs'te", "Enver Paşa Medine-i Münevvere'de."
Enver Paşa'nın 1916 yılı başında çıktığı Orta Doğu seyahatinden bahseden eser şöyle tanıtılıyor:
"Osmanlıların mümtaz şahsiyeti, Harbiye Nazırı, Osmanlı Orduları Başkomutanı, Müslümanların ve İslâm'ın büyük lideri Enver Paşa'nın Medine-i Münevvere, Suriye ve Filistin'e yaptığı çeşitli seyahatlerden bahsetmektedir".
Eserde Arap ülkelerinde Enver Paşa'dan bahseden yazı, şiirler ve haberlere de yer veriliyor. Örnek olarak o dönem Beyrut'ta çıkan İkbal gazetesinden bir bölümü köşemize alalım. İkbal gazetesi, Enver Paşa'nın ziyareti sebebiyle "Devletin Medar-ı İftiharı Ve Şerefi Yüce Enver Paşa" başlığını koyarken, "Devletin Keskin Kılıcı, Gökteki Dolunay'ın Parlak Siması, Muhterem Enver Paşa ve Büyük Komutan Hoşgeldiniz" ifadeleri kullanılıyor.
Ebabil gazetesinde ise Enver Paşa'dan bahsedildikten sonra şöyle deniyor: "Sevinçle ve neşeyle dalgalan ey Osmanlı sancağı. Yürekler sevinç ve sürurla çarpsın. Cümle gönüllere müjdeler olsun. İslam'ın keskin kılıcı, yüce Harbiye Nazırımız Enver Paşa teşrif etti, müjdeler olsun."
Kitabın yayın yönetmeni Erol Cihangir de, eser hakkında bilgi verirken Enver Paşa'nın Orta Doğu seyahatini siyasi yönden ana başlıklar halinde ele almanın şöyle mümkün olduğunu belirtiyor: "Buna göre, 'Yaklaşmakta olan büyük Dünya Harbine (1. Cihan Harbi) hazırlık yapmak, bu savaşta en azından şeklî de olsa, merkeze bağlı Müslüman Arap eyaletlerinin bağlılığını ve desteğini sağlamak, İttihat Terakki'nin iktidar olmasını gerektiren sosyal ve idari ıslahatları (reformlar) Müslüman eyaletlerde gerçekleştirerek ayrılıkçı güçlerle, Batı'nın iş birliğinin önünü kesmek, Osmanlı mülkünü yekpare muhafaza ve müdafaa etmek."
"Enver Paşa'nın Ortadoğu Seyahati" adlı eser, Doğu Kütüphanesi tarafından İstanbul'da 2007 yılında yayınlandı. Araştırmacılar için önemli bir kaynak eser niteliği taşıyor.
