Azerbaycan ve Ermenistan arasında 44 gün süren savaş, Azerbaycan ordusunun zaferiyle sonuçlandı. Türkiye'nin desteğinin büyük payı vardır. Azerbaycan yetkilileri de bunu açıkça ifade etmektedir. Bu arada, Ermenistan'a yardım eden ülkeler de unutulmamalıdır. Yani destek tek taraflı değil.
Rusya'nın araya girmesiyle ateşkes sağlanırken, yapılan anlaşma kısaca şöyle: "Azerbaycan tarafı Dağlık Karabağ'da işgalden kurtardığı yerlerden geri çekilmeyecek, muhafaza edecek. Ancak, Ermenilerin elinde kalan yerler yine Ermenilerin olacak."
Anlaşmanın ardından "kim kaybetti-kim kazandı" tartışmaları başlarken, bazıları Rusya'ya güven olmayacağı görüşünde. Rusya'nın baskısıyla ateşkesin sağlandığını, aslında Azerbaycan ordusunun Karabağ'ın tamamını alması gerektiğini savunmaktadır. Anlaşmayla bu fırsatın kaçırıldığını ifade etmektedirler.
Azerbaycan ve Ermenistan arasında çıkan savaşın bundan sonraki süreci nasıl devam edecek? Bunu önümüzdeki günlerde göreceğiz. Konunun uzmanı tarihçiler, savaşın çıkış nedeni ve sonuçları hakkında yorumlarda bulunacak biz de öğreneceğiz. Çünkü uzman görüşü farklı...
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Azerbaycan topraklarında ateşkesin kontrolü ve denetimi için oluşturulacak merkezde Türkiye ve Rusya'nın aynı rolü üstleneceğini belirterek Ermenistan'ı da şöyle uyardı: "Ateşkesi yine bozarlarsa bedelini öderler."(Milliyet, 13 Kasım 2020, 16.s.).
*
Rusya Devlet Başkanı Putin, anlaşma sağlandıktan sonra yaptığı açıklamada, "Umarım artık Dağlık Karabağ sorunu ifadesini kullanmayacağız. Umarım artık başka konuları tartışırız." dedi.
Başka konulardan kastını aşağı yukarı tahmin ediyoruz. Bilindiği gibi Rusların, Deli Petro döneminden beri sıcak denizlere inme konusunda emelleri vardır. Sovyetler Birliği döneminde (SSCB) de bu amaçtan vazgeçilmedi. Bilindiği gibi Vladimir Lenin önderliğindeki Bolşeviklerce 1917 Ekim devrimiyle yönetimin devrilmesinden sonra 1922 yılında kurulup 1991 yılına dek varlığını korudu.
Sovyetler'den söz açılmışken bir kitap tanıtalım.
*
Türk-Rus ilişkileri üzerine araştırma yapan arkadaşlar, düşünür Taha Akyol'un kaleme aldığı "Sovyet Rus Stratejisi ve Türkiye" adlı kitabına bakarlarsa iyi olur. Sovyetler dönemini enine boyuna, kısacası tüm yönleriyle ele alıyor.
Akyol, eserini tanıtırken şöyle diyor: "Tabii ki, eserin mükemmel olduğunu söyleyemem. Esas amacım, dünya siyasetinin aktüel bazı meselelerine ışık tutmak yanında, Türk düşünce hayatında tartışılması icap eden birtakım konuları kamuoyunun önüne sermektir. Binaenaleyh, ileri sürdüğüm görüşlerin tenkit edilmesi, tartışılması en çok beni memnun edecektir. Sovyet meselesi vesilesiyle 'kalkınma modeli', 'milli kurtuluş hareketleri', 'emperyalizm', 'iktisadi sistemlerin gelişme seyri' gibi nazari, Türk ve dünya siyasetleri, 'Üçüncü Dünya', 'milli savunma' gibi pratik konuların ciddi seviyede tartışmaya açılmasından yeni nesillerin büyük faydalar sağlaması mümkün olacaktır. 'Ciddi seviye' diyorum, çünkü vitrinlerimizi dolduran yayınlar ya Rusya'yı göklere çıkaran âdi propaganda neşriyatıdır veya teorik Çin ağzıyla yürütülen ve bizim için hakikaten muhtevasız karşı propaganda yayınlarıdır."
*
Esen kalın.
