Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre Yargıtay, beyaz yakalı statüsünde kabul edilen ve toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında bırakılan işçinin aleyhine verilen kararı bozdu. Mavi yakalı kabul edilen ve beden gücü ağırlıklı çalışan işçilerin yararlanabildiği toplu iş sözleşmesinin dışında kalan beyaz yakalılar için önemli karar Yargıtay tarafından verildi.
BEYAZ YAKALI İLE MAVİ YAKALI AYRIMI
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu gereğince, iş yerlerinde imzalanan toplu iş sözleşmesinden, bu sözleşmeyi imzalayan işçi sendikası üyeleri yararlanabiliyor. Kanunlara göre toplu iş sözleşmesi dışında kalan işçiler için tek kısıtlama, kanunun 39. maddesi olan "İşveren vekilleri ile toplu iş sözleşmesi görüşmelerine işvereni temsilen katılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanamayacağını” söyleyen madde olmasına rağmen uygulamada kimlerin kapsam dışı olacağına ilişkin hükümler konuyor.
Bu kapsamda beyaz yakalı işçi olarak tanımlanan kişiler toplu iş sözleşmesi kapsamının dışında tutuluyor. Ancak mavi yakalı ile beyaz yakalı arasındaki ayrım net bir şekilde değil, farklı uygulamalarla yapılıyor.
BEYAZ YAKALI ÜCRETLERİ DEVREYE GİRİYOR
Beyaz yakalı olarak tanımlanan işçi, beden gücü yerine ofis çalışması ve fikri çalışma (büro, idari ve yönetim kadroları) alanında çalışma yapan personel olarak kabul ediliyor. Mavi yakalı işçilerse daha çok beden gücü ile çalışıyor.
Mavi yakalılar ile beyaz yakalıları ayıran toplu iş sözleşmesi, mavi yakalıların haklarını koruyor. Ancak beyaz yakalılar kapsam dışı kaldığında aldıkları ücret ve sosyal haklar bakımından dengenin sağlanması gerekiyor. Bu dengenin sağlanmadığı iş yerlerinde sorunlar oluyor.
BEYAZ YAKALI ÇALIŞAN DAVA AÇTI
Yargıtay’ın yakın tarihli bir kararına (9. Hukuk Dairesi Esas No: 2023/7508, Karar No: 2023/6118) konu olan dosyaya göre, toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında bırakılan ve “sevkiyat planlama uzmanı” olarak görev yapan bir işçi dava açarak sözleşmeden yararlandırılmasını, yararlanmadığı sürelerdeki ücret farkının da ödenmesini talep etti. İşveren, toplu iş sözleşmesi gereğince uzmanların kapsam dışı bırakıldığını belirterek itiraz etti.
MEVZUATTA BEYAZ YAKALI TANIMI YER ALMIYOR
İş mahkemesi davacı işçinin aleyhinde bir karar verdi. İş mahkemesinin kararına göre; yasal düzenlemelerde beyaz yaka ve mavi yaka çalışan işçi ayrımı ile ilgili bir düzenleme bulunmadığı, uygulamada ise daha çok beden gücü ile çalışanların mavi yakalı, ofis çalışması ve fikri çalışma (büro, idari ve yönetim kadroları) alanında çalışanların ise beyaz yakalı grup olarak kabul edildiği belirtildi.
İş yerinde sevkiyat planlama uzmanı olarak çalışan davacı işçinin de beyaz yakalı çalışan kapsamında olduğu iddia edilen iş mahkemesi kararında, toplu iş sözleşmesinde beyaz yakalı çalışanların kapsam dışı bırakıldığı, bu nedenle söz konusu işçinin sözleşmeden yararlanamayacağı kaydedildi. İş mahkemesinin kararı bölge adliye mahkemesince de yerinde bulundu.
MAVİ YAKALININ HAKLARI BEYAZ YAKALIDA YOK
İşçinin avukatı ise davacının yaptığı iş, pozisyonu ve toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçilerden daha düşük maaş alması sebebiyle müvekkilinin sözleşme dışında bırakılamayacağını belirterek iş mahkemesi kararını temyiz etti.
Yargıtay dosyayı inceleyerek gerek İş Kanunu, gerekse Türk Borçlar Kanunu’nda “kapsam dışı personel” kavramına ve tanımına yer verilmediğine dikkat çekti ve işçinin uygulama alanı dışında bırakılarak kapsam dışı personel olarak tanımlandığını belirledi.
Yargıtay kararında, sevkiyat planlama uzmanı olan çalışanın beden gücü ile çalışmadığı ve ofis çalışması veya fikri çalışma alanında kabul edilerek beyaz yakalı statüsünde değerlendirdikleri belirtildi.
Kararda, varılan bu sonucun ‘beyaz yakalı çalışanlar şeklindeki ifadenin geniş şekilde yorumlanarak salt beden gücüne göre çalışma kriteri ile bazı işçi gruplarının anayasal düzeyde tüm işçilere tanınan ve güvence altına alınmış olan toplu iş sözleşmesi hakkından geri bırakılmalarına sebebiyet vereceğinden, yerinde olmayacağı’ belirtildi.
YARGITAY KARARI BOZDU
Yargıtay, davacı işçinin beden gücü ile çalışmaması sebebiyle beyaz yakalı kabul edilmesinin yeterli olmayacağına karar verdi. Buna göre, bir işçinin beyaz yakalı sayılabilmesi ve bu kapsamda değerlendirilmesi için işçinin görev ve sorumlulukları, çalışması karşılığı aldığı ücret, iş yeri organizasyonu içerisinde yönetici kabul edilebilecek bir pozisyonunun olup olmadığı gibi kriterlerin bulunması gerekiyor.
Yargıtay bu gerekçelerle iş mahkemesi ve bölge adliye mahkemesi kararını bozdu.
KİMLER BEYAZ YAKALI SAYILIR?
Yargıtay kararına göre, bir işçinin toplu iş sözleşmesi kapsamı dışında bırakılması için;
“İşçinin yaptığı iş nedir?”
“Görev ve sorumlulukları neler?”
“Aldığı ücret ne kadar?”
“İşçi, iş yeri organizasyonu içinde yönetici kabul edilecek pozisyona sahip mi?” sorularının sorulması gerekiyor.
