1919’un 16 Mayısına denk gelen bir Cuma günü işgal altındaki İstanbul’un Galata rıhtımından bir vapur demir alır. Rotası Karadeniz’dir. Vapurda 9. Ordu Müfettişi ve maiyetindeki 18 kişi bulunmaktadır. Vapur İstanbul Boğazı çıkışında bir ihbar sonucu İngilizler tarafından durdurulur ve aranır. Aramada herhangi bir sorun çıkmaz ve vapur yoluna devam eder. Ancak bir başka tehlike daha baş gösterir, vapurun açık denizde batırılacağı haberi alınır. Bunun üzerine Müfettiş, kaptana rota dışına çıkıp kıyı boyunca seyahat etmelerini söyler. Eğer bir tehlike oluşursa da gemiyi karaya oturtma talimatı verir. İlerleyen zamanda herhangi bir terslik yaşanmadan vapur 19 Mayıs 1919 Pazartesi sabahı 08.00’de Samsun’un Tütün İskelesi’ne yanaşır. Böylece içinde bulunan müfettiş ve maiyetindeki 18 kişi karaya ayak basar. Bu karaya ayak basış, bir ulusun kurtuluşa giden ilk adımlarıdır. Limana demirleyen; Türk Millî mücadelesinin Başkomutanı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Paşa ve maiyetini sağ salim Samsun’a ulaştıran Bandırma vapurudur. Vapur kızağa konulduğunda ismi Trocadero olarak kayda geçer. Daha sonra ‘Dalga’ anlamına gelen Kymi, Panderma ve en sonunda da Bandırma adını alır.
37 yıl sonra 1956 yılının 25 Kasım’ında bir yat içinde bulundurduğu 82 savaşçısını alarak Meksika’nın Veracruz Tuxpan limanından yola çıkar. Azalan erzak, deniz hastalığı ve ağır yüklü gemilerinin de dâhil olduğu bir dizi talihsizliğin ardından 2 Aralık'ta Küba Playa Las Coloradas'a ulaşır. Karaya çıktıklarının üçüncü günü saldırıya uğrarlar. 12 kişi kalsalar da iki yıl sonra zafere ulaşırlar.
Bu yatın ismi Granma’dır. Yolcuları ise Fulgencio Batista rejimini devirmek amacıyla Meksika’dan Küba’ya taşıdığı 82 devrim savaşçısıdır. Tarihe 26 Temmuz hareketi olarak geçen bu olayın kahramanları, Fidel Castro ve kardeşi Raúl Castro, Ernesto Che Guevara, Camilo Cienfuegos’dır. Bu kişiler Küba devrimini gerçekleştiren efsane isimlerdir.
Fidel Castro’nun devrimi gerçekleştirdikten sonra söyledikleri iki geminin işlevini açıkça ortaya koymuştur:
“Devrimci Kemal Atatürk, bizim esin kaynağımız oldu. 1919’da Anadolu’dan emperyalistleri atmak için BANDIRMA gemisiyle Samsun’a çıktı. Büyük bir zafer kazandı.
Biz de tam kırk yıl sonra ülkemizden faşistleri kovmak için GRANMA yatıyla Havana’ya çıktık. Biz de zaferle kucaklaştık.”
Meksika Körfezinden Küba’ya geçmek isteyen Castro 26 Temmuz Harekâtı ile bir kurtarma botu veya deniz uçağı satın alma teşebbüsünde bulunmuş, ancak çabaları fon yetersizliği nedeniyle engellenmiştir.
Dünya tarihini değiştiren gemiler arasında olan Granma'yı satın almak için para, eski Küba Başkanı Carlos Prío Socarrás ve Teresa Casuso Morín tarafından ABD'nin Florida eyaletinde toplanmıştır.
Granma yatı günümüzde Havana'daki Devrim Müzesinin yanında yer alan Gamma Anıtında sergilenmekte. Eski Oriente Eyaleti'nin bir bölümünde isim değişikliği yaşanmıştır. Devrimcilerin Granma Yatı içerisinden çıkarak karaya ilk ayak bastıkları bölgeye Granma Eyaleti ismi verilmiştir. Ek olarak Küba Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin resmî gazetesinin adı, kurulduğu günden beri Granma olmuştur.
Yatın tarihçesine gelince;
18 metre dizel motorlu kabin kruvazörü, 1943 yılında Wheeler Shipbuilding of Brooklyn tarafından hafif zırhlı hedef uygulama botu, ABD Donanması C-1994 olarak inşa edilmiştir.
Granma Yatı savaştan sonra 12 kişiyi barındıracak şekilde değiştirilmiştir. Yatın isminin anlamı İngilizcede ‘Büyükanne’ anlamındadır ve rivayete göre yata ismi eski sahibi olan bir büyükanne sebebi ile vermiştir.
Tarihi yat, Meksika vatandaşı bir kişi tarafından üretici şirketten 10 Ekim 1956'da satın alınmıştır. Donanma eğitim botunu sivil bir yata dönüştürmek amacıyla hafif zırhın kim tarafından çıkarıldığı ve savaşın sonunda kim tarafından kabinin genişletildiği bilinmemektedir.
