Toplantının açılış konuşmalarını Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yüksel ÖZGEN ve Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman MERT’in yanı sıra Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin MUSTAFAYEV, Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakan Yardımcısı Kanat TUMIŞ gerçekleştirdi.
Türkiye’nin Astana Büyükelçisi Sayın Mustafa KAPUCU’nun da hazır bulunduğu toplantıda, Kazakistan Cumhuriyeti Enformasyon ve Sosyal Kalkınma Bakanı Prof. Dr. Darhan KIDIRALİ’nin yazılı mesajı, Kazakistan Cumhuriyeti Bilim ve Yüksek Öğretim Bakanlığı Dil Politikası Komitesi Başkanı Doç. Dr. Erbol TİLEŞOV tarafından okundu.
Yüksek Kurum Başkanı Prof. Dr. Yüksel ÖZGEN yaptığı konuşmada, bu önemli toplantıda alfabe konusundaki tarihî süreç ile ilgili ayrıntılı bilgilerin Türk dünyasının çok kıymetli temsilcileri tarafından aktarılacağını belirtti. Bu konuda 1928’de Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Latin alfabesine geçiş sürecine özel bir vurgu yapılması gerektiğine değinen ÖZGEN, “Çağdaş dünya ile buluşarak ortak hareket etmek, çağdaş muasır medeniyetler seviyesine ulaşmak Atatürk’ün önemli ve öncelikli meselesi olmuştur.” şeklinde konuştu.
Prof. Dr. ÖZGEN, Yüksek Kuruma bağlı olan TDK, TTK, ATAM ve AKM’nin ortak alfabe çalışmalarına verdiği önemin altını çizerek Türk dünyası ile ilgili pek çok kıymetli çalışmanın yürütüldüğünü aktardı. Prof. Dr. ÖZGEN bu bağlamda Cumhuriyet’in 100. yılında 29 Ekim’de ATAM tarafından Türk Dünyası Ansiklopedisi’nin beş yüz madde ile çevrim içi olarak yayımlanacağını ifade etti. ÖZGEN ayrıca, ülkeler noktasında Kazakistan ve Türkmenistan kitaplarının yayımlandığını, Azerbaycan ve Özbekistan kitaplarının da yayım aşamasında olduğunu açıkladı.
Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman MERT konuşmasında, tarihî bir gün yaşadığımızın altını çizerek bu anlamlı günün tarih sayfalarında elbette çok kıymetli bir şekilde yer alacağını vurguladı. Atalarımızın sekizinci yüzyılda Köktürk alfabesi ile bütün Türk dünyasını etrafında topladığı başarıyı 21. yüzyılda yinelemek istediklerini aktaran Prof. Dr. MERT, Atatürk’ün büyük ufku ve geniş vizyonu ile Latin alfabesine geçiş sürecinin sağlandığını dile getirdi. Prof. Dr. Osman MERT, “Dil kültürü, kültür de dili besler, ortak eksenin oluşturulması dil sayesinde gerçekleştirilebilir. Zamana ve mekâna bağlı fonetik ve morfolojik farklılıkları gözlemlemek mümkündür.” ifadelerini kullanarak dil ve kültür ilişkisi üzerinde de durdu. Dil ve alfabenin karıştırılmaması gerektiğini sözlerine ekleyen MERT, Türkçedeki alfabe değişim süreci hakkında bilgiler aktardı.
Üç oturum hâlinde yapılan toplantının ilk oturumunu Kazakistan Cumhuriyeti Bilim ve Yüksek Öğretim Bakanlığı Dil Politikası Komitesi Başkanı Doç. Dr. Erbol TİLEŞOV yönetti. Oturumda Başkanımız Prof. Dr. Osman MERT ile Prof. Dr. Nadir MEMMEDLİ, Doç. Dr. Anar FAZILJANOVA, Doç. Dr. Dinara İSRAİLOVA ve Doç. Dr. Gulom İSMAİLOV tarafından “Alfabede Birliğin Sağlanması Hedefi ve Millî Dil Politikaları” ele alındı. Katılımcılar bu oturumda, dil ve alfabe konusunda yürütülen millî devlet politikaları üzerinde durdu. Ayrıca alfabede birliğin sağlanması hedefinin millî alfabe uygulamaları ile uyumlu hâle getirilmesi için günümüze kadar yapılan çalışmalar hakkında bilgi verildi.
Ali Şir Nevayi Özbek Dili ve Edebiyatı Taşkent Devlet Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Şuhrat SİROCİDDİNOV’un yönetimindeki ikinci oturumunda “Ortak Alfabe Komisyonunun Çalışma Esasları” konuşuldu. Ortak alfabenin oluşturulmasına ilişkin temel prensiplerin görüşüldüğü oturumda yuvarlak masa etrafında öneriler paylaşıldı.
Üçüncü oturumda ise “Ortak Alfabeye İlişkin Yol Haritasının Belirlenmesi”nden bahsedildi. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yüksel ÖZGEN’in başkanlığındaki oturumda, “Ortak Alfabe Komisyonu”nun geleceğe yönelik çalışma gündemi belirlendi. Ayrıca Türk Dünyası 2040 Vizyonu’nun alfabede birlik sağlama hedefi doğrultusunda atılabilecek somut adımlar değerlendirildi.
Toplantı, Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin MUSTAFAYEV yönetiminde yapılan Kapanış Oturumu ile sona erdi. Bu oturumda gündeme getirilen konular özetlenerek toplantının sonuç bildirgesi kabul edildi.
