Konya Büyükşehir Belediyesi, temmuz ayı son meclis toplantısında aldığı kararla Konya'da bazı cadde ve sokak isimlerinin değiştirilmesine karar verdi. Buna göre iki yıl önce vefat eden tarihsever Kadir Mısıroğlu'nun isminin de Konya'da bir cadde veya sokağa verilmesi kararlaştırıldı.
Kamuoyu Konya Büyükşehir Belediyesinin bu kararına büyük tepki gösterdi. Atatürk ve Cumhuriyet düşmanı olarak bilinen tartışmalı bir ismin adının Konya'da bir cadde veya sokağa verilmesi elbette ciddi olarak eleştirildi.
Kadir Mısıroğlu'nu duayen tarihçi yapan eser, 1969'da müstear isimle ve illegal olarak yayınladığı Rıza Nur'un meşhur anılarıydı.
Mısıroğlu, Rıza Nur'un anılarını nasıl ele geçirmiş ve nasıl yayınlamıştı, birlikte okuyalım…
1925'te Ali Fethi Okyar Hükümetinde Sağlık Bakanı olamayan Rıza Nur, 1926'da İzmir Suikastı olayından sonra Paris'e kaçmış ve muhalif safa geçmişti.
Rıza Nur, 1926-1933 yılları arasında Paris'te yaşadı. 1933-1938 yılları arasında ise Mısır'da yaşadı. Gazi Paşa'nın ölümünden sonra yurda dönen Rıza Nur, bu dönemde yurtdışında iken mektuplaştığı ve "manevi evlat" saydığı Nihal Atsız ile "Tanrıdağı" adlı bir dergi çıkardı. 1942'de hayatını kaybetti.
Rıza Nur, meşhur anılarını da 1928-1935 yılları arasında Paris'te yazarak British Museum'a teslim etmişti. Teslim ederken de elyazmalarının 1960'dan sonra açılmasını vasiyet etmişti.
Elyazması eser, Mayıs 1961'de British müzesinin Doğu Yazmaları kısmında sergilenmeye başladı.
6 Aralık 1979'da durakta otobüs beklerken şehit edilen Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil Hoca 1960'lı yıllarda İngiltere'de Şark Yazmaları konusunda araştırma yaparken Rıza Nur'un anılarını fark etti.
Tütengil, ilk önce anıları ciddiye almadı ancak yurda dönünce anılar hakkında üç makale yazmayı da ihmal etmedi. Daha sonra bu makaleleri kitaplaştırdı (1965, Doktor Rıza Nur Üzerine Üç Yazı-Yankılar- Belgeler, Üçler Yayını, Ankara).
Tütengil, Rıza Nur ve anıları hakkında ilk makalesini "Doktor Rıza Nur'un "Britisch Museum" daki Yazma Eserleri" başlığıyla 1 Ekim 1963'te yayınlayarak anılar hakkında genel malumat verdi.
Tütengil, ikinci yazısını ise Cumhuriyet gazetesinde "Gizli Kalmış Önemli Bir Belge" başlığıyla 9 Mart 1964'de yayınladı.
Tütengil, üçüncü son makalesini ise yine Cumhuriyet gazetesinde 10 Ağustos 1964'de "Rıza Nur'un Kişiliği" başlığıyla yayınladı.
Ne olduysa bundan sonra oldu…
Makalelerin yayınlanmasından yaklaşık dört yıl sonra, Mısıroğlu anıların peşine düştü ve mikrofilm vasıtasıyla anıları Türkiye'ye getirerek 1967'de ilk iki cildini tek cilt halinde bastı.
Kendi ağzından dinleyelim:
"1968 senesinde Cağaloğlu'ndaki Vilâyet Han'ın ahbâbım olan sâhibinin teşvikiyle Beyaz Saray'ı (işhanı) terk edip Cağaloğlu'na yerleştim. Burada diğer eserlerimi telif ederken elime Rıza Nur'un British Museum'a koyduğu hatıralarının mikrofilmi geçti. O'nu hayâli "Altındağ Yayınevi" adıyla yayınladım."
Anıları acaba mikrofilm ile kim Mısıroğlu'na teslim etmişti?
Söz konusu hatırat, 1967'de "Altındağ Yayınevi" tarafından basıldı. Yayınevinin yeri Beyazıt olarak görünüyordu. Sahibi ise Durmuş "Satılmışoğlu"ydu. Ancak adreste böyle bir yayınevi yoktu, Durmuş Satılmışoğlu diye bir vatandaş da yoktu. Altındağ adı, Rıza Nur'un hatıratında yer alan hayali cemiyetin adıydı.
Anıları yayınlayıp basan Durmuş Satılmışoğlu tarihsever Kadir Mısıroğlu'ydu.
Hatırat yayınlanır yayınlanmaz 5816 numaralı kanun mucibince yasal takibata uğradı ve İstanbul sulh Ceza Mahkemesi'nin 1968/36 Sayılı kararı ile 5816 Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Kanununa göre yasaklanarak toplatıldı.
Ancak Kadir Mısıroğlu, aynı yıl üçüncü ve dördüncü ciltleri de yayınladı. O ciltlerde yasal takibatla toplatıldı ve yasaklandı.
12 yıl sonra 12 Eylül 1980 darbesinden sonra Mısıroğlu, İngiltere'ye kaçtı ve vatandaşlıktan ihraç edildi.
Mısıroğlu, ancak 1991 yılında memlekete dönebildi. Bu 11 yıl boyunca İngiltere ve Almanya'da yaşadı. Almanya'da Sucuk Fabrikası kurarak batırdı. Sebil Dergisini yayınladı…
Kadir Mısıroğlu, Almanya'dayken, 1982'de Altındağ Yayınlarının yayınladığı hatıratı, tıpkıbasım olarak 4 cilt halinde tekrar basıp yayınladı.
Bu kez hatıratın künyesinde ise şu bilgiler vardı: "Heidi Schmit, 4100 Duisburg 11, Deutschland, Nachdruck: K. G. Lohse, Frankfurt am Main"
1969'da Durmuş Satılmışoğlu olan Kadir Mısıroğlu, 1982'de Almanya'da Heidi Schmit olmuştu (Rabıta, Uğur Mumcu, sayfa 69)
Evet, kitabı Almanya'da tekrar basıp dağıtan isim yine Kadir Mısıroğlu'ydu.
Evet, Rıza Nur'un anıları Kadir Mısıroğlu tarafından böyle keşfedilmişti.
Konya Büyükşehir Belediyesi, Kadir Mısıroğlu Caddesi yerine Durmuş Satılmışoğlu Caddesi veya Heidi Schmit Sokak adını verirse de aslında uygun olur…
