ÜLKEMİZ, çocuk yayıncılığında epey bir yol kat etse de geç kalmışlığın verdiği eksiklikten söz edebiliriz. Yerli yapımlar çoğalsa da yabancı yapımların sayısına yetişemiyor maalesef. Peki yabancı yapımların içerikleri nasıl bir elemeden geçiyor?

Yüksek lisans tezimi Türkiye'deki Çocuk Yayıncılığı üzerine yapmıştım. Araştırmalarım doğrultusunda çocuk yayıncılığının önemini çok iyi kavramış biriyim. Bu yazımda size çocuk gelişiminde önemli olan subliminal (bilinçaltı) mesajlara değinmek istiyorum.

Subliminal bir bilinçaltı mesajdır. Başka bir objenin içine gömülü olan, bilinçli bir şekilde fark edilmesi güç olan mesajlara denir.

Subliminal (bilinçaltı) mesajlara karşı çok dikkatli olmalıyız.

Neden mi? Anlatayım;

Çocuklar izledikleri kahramanlar ile kendilerini özdeşleştirirler. Bir müddet sonra onlar gibi davranmaya başlarlar. Öte yandan kendilerinin anlamlandıramadığı mesajlar bilinçaltına kaydedilir. Gündelik yaşamlarında ve ilerleyen yıllarda da bu kaydedilen mesajların etkisi görülebilir.

Konusuyla ilgili araştırma yaparken Fahri Temizyürek ve Ümran Acar'ın makalesine denk geldim. Çalışmada varılan bu kanı dikkatimi çekti:

"Çizgi filmlerde ölüm, cinsellik, şiddet, gerçek üstü unsurlar ve millî duyguları yıpratan olumsuz mesajlar bilinçaltı ikna yöntemleri ile gözlenmektedir."

Bilinçaltı hâlâ daha üzerinde tartışılan bir konudur. Bilincimizin dışında gelişen zihnimizin bir parçasıdır. Anne karnında başlayan bilinçaltı oluşumları yaşamımız boyunca devam eder. Tanıtım ve reklam şirketleri bunu çok iyi bildikleri için bilinçaltımızı, sürekli tüketim bombardımanına tutarlar.

BİLİNÇALTI İKNA YÖNTEMLERİ

Bilinçli tepki uyandırmayacak düzeydeki belirsiz uyarıların, kişi tarafından fark edilmeden algılanmasına bilinçaltı algılama denir.

'Bilinçaltı algılama'nın ispatı için yurt dışında çeşitli çalışmalar yapıldı. Bunlardan en bilindik olanı; 1956 yılında New Jersey'de James Vicary'nin 'Patlamış Mısır Ye, Kola İç' deneyidir. Çalışmada filmin her beş saniyesine bir milisaniyenin üçte biri kadar bir görüntü yansıtıldı. İnsan gözüyle izlediğinde fark edilmeyen karede şu mesaj yazıyordu: "Patlamış mısır ye ve kola iç!"

Vicary'nin iddiasına göre bu deneyden sonra patlamış mısır ve kolanın satışları arttı. Patlamış mısır yüzde 58, kola ise yüzde 18 talep gördü.

SUBLİMİNAL YAYINLAR

Konunun ciddiyetini daha iyi kavramamız için iki örnek ile açıklamak istiyorum.

Tele-Tabiler çizgi filminin üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda tele-tabilerin kendisi kadar yapımın masum olduğu söylenemez. Çizgi filmde karakterler cinsiyetsizdir. Tele-tabileri izleyen 2-4 yaş arası çocuklar izledikleri karakterler ile ilgili bir cinsiyet ayrımı yapamayacaklar. Çocuklar üzerinde pek durmadan, size de soru sormadan izleyip geçecekler. Peki bilinçaltı? Bilinçli bir şekilde cinsiyetsiz oluşturulan karakterler yoluyla çocukların biliçaltına cinsiyetsizlik mesajı iletilmiş olacak. 

Son yıllarda popüler olan My Little Pony de hiç masum durmuyor. Karakterleri incelediğimde şu sonuca varıyorum. Duruşları, tavırlarında gizliden gizliye cinsellik mesajı akıyor. Yüz hatları ve makyajlarıyla Ponyler, kendisini izleyen çocuklara yetişkin gibi hareket edin ve makyaj yapın mesajı veriyor.

Halbuki hitap edilen izleyici çocuklar doğal halleriyle güzeldir. Ki bir çocuk yetişkin gibi makyaj yapmamalı. Peki çocuklara hitap edilen bu karakterler neden kitlesi gibi doğal değil?

EBEVYENLERE DÜŞEN GÖREVLER

Sevgili okurlar, 'Subliminal (bilinç altı) Mesajlar'a ilişkin örneklerin hepsini vermeye kalksam sayfalar yetmez. Verdiğim örnekler ışığında siz de karşılaştırmalar yapabilirsiniz. Cinsellik, ölüm, korku ve manevi değerlerimizi hedef gösteren bu yayınlara karşı uyanık olalım. Masum gibi gösterilen yayınların perde arkasında maalesef çocuklarımızın zihnini bulandıracak ya kareler sıkıştırılıyor ya da kıyafetlere, arka fona vs. görseller iliştiriliyor.

Çocuğunuzun izlediği çizgi filmleri ve karakterleri sorgulayın.

Buradaki anahtar soru: NEDEN?

Neden bu karakter böyle cinsiyetsiz?

Neden bu karakter gerçek dışı süslü?

Neden bu karakter şiddete meyilli?

Neden bu karakterin üstünde kuru kafa görseli var?

Bunlar ve benzeri sorularla çocuğunuzun izlediklerini sorgulayın. Doğru bulmadığınız şeyleri de çocuklarınıza güzel bir şekilde açıklayın. Yanında izlerken eleştirin. Eleştirdiğiniz yayınların yerine yavrunuzu faydalı içeriklere yönlendirin.

Tertemiz bilinçaltına sahip olan çocuklarımızın, kirli içeriklere kapalı tutulması dileğiyle,

Kalın sağlıcakla...