Değerli okuyucular, sizlere iki bölüm halinde zeytinciliği anlatacağım.

I.             Bölümde, zeytin ağacının tarihini,

II.            Bölümde, Türkiye'de günümüzdeki zeytincilik konusundaki verileri sunacağım.

Yaşamaya Dair

Yaşamak şakaya gelmez, Büyük bir ciddiyetle yaşayacaksın

Bir sincap gibi mesela, Yani yaşamanın dışında ve ötesinde hiçbir şey beklemeden,

Yani bütün işin gücün yaşamak olacak.Yani öylesine ciddiye alacaksın ki yaşamayı,

Yetmişinde bile, mesela, zeytin ağacı dikeceksin, Hem de öyle çocuklara falan kalır diye değil,

Ölmekten korktuğun halde ölüme inanmadığın için. Yaşamak yanı ağır bastığından.

Nazım Hikmet

Mumcular'da Arbequina Zeytin Bahçesi,

Nazım Hikmet'in, "Yaşamaya dair" şiirinde ifade ettiği gibi yetmişinde zeytin ağacı diktim. Bu gün

sizlerle zeytincilik konusundaki bu deneyimimi paylaşacağım.

Bodrum Atatürkçü Düşünce Derneği'nin çalışmaları kapsamında, oluşturduğumuz grup ile Bodrum ve Milas köylerini ziyaret eder, köylünün sağlık, okul ve öğrencilerin eğitim malzemesi ihtiyaçlarını karşılamaya çalışır, fırsat buldukça köylü ile sohbet ederdik.

Milas köylerine gittiğimizde gördüğüm, yıllanmış zeytin ağaçları beni zeytincilik konusunda araştırmaya itmişti. Önce, her konuda örnek aldığımız Mustafa Kemal Atatürk'ün 1929 yılında Yalova'da  gördüğü  bakımsız zeytin ağaçlarının islahı konusunda başlattığı çalışmaları araştırdım. Zeytincilikle ilgili kitaplar  okudum. Konuda uzman kişilerin görüşlerini aldım. Zeytincilikte önde olan Ispanya ve Portekiz'de yaygın bir şekilde bodur ağaç, sık dikim sisteminin uygulandığını, çoğu Arbequina olmak üzere, Arbosana ve Koroneiki zeytin çeşitlerinin ekilmiş olduğunu gördüm.

Mumcular yöresinde bir arazi edindim, toprak etüdü sonrasında sık dikime örnek olsun için dekara 150 fide olacak şekilde 800 adet Arbequina İrta i-18  İspanyol fidesi ekerek bir zeytin bahçesi kurdum. Fidelerin tedariki ve dikim esasları konusunda, Pulp Tarım'dan destek aldım. Ektiğim fidelerin yükselişini, çiçek açışını, tanelerin oluşmasını, toplanmasını, soğuk sıkım sonrasında elde ettiğim nefis kokulu, düşük asit, yeşil altın rengi yağı tadınca çok mutlu oldum. Üçüncü yıldan itibaren ürün almaya başlamıştım. Zeytin ağacını sevmiştim, zeytin ağacının insan yaşamına katkısını ve tarihini araştırmak istedim.

*

Bodrum'un Bitez Mahallesinde 3 bin (+) yıllık olduğu tahmin edilen zeytin ağacı bana şöyle sesleniyordu;

"Ben yıllanmış zeytin ağacı 3200 yaşındayım. Bodrum Bitez'den sesleniyorum, yaşıtlarım, Muğla, Milas'ta,  Girit'te, Hanya'nın Vouves köyünde, Portekiz'de, adı Oliveira du Moucho. Kökenim Levant'ta, Anadolu'da  elli bin yıl öncesine dayanıyor,  soyum  Akdeniz ülkelerine yayılmış durumda.Hangi göçmen kuşun ağzından düşen  zeytin çekirdeğinden  kök saldığımı hatırlamıyorum. Meyvelerim nesillere besin oldu,gölgemde yolcular soluklandı, dallarımda kuşlar yuvalandı, batıl inançlılar beni kesmek istediler, sevenlerim engel oldu, fırtınalar, rüzgar, kar,yağmur, sıcak, soğuk ve kuru havalar beni yıldıramadı,toprağımı sevdim,ürün verdim, bana bakana, beni sahiplenene,sevgi gösterene karşılığını verdim.

3200 yıldır hayattayım, atalarımın ürettiği zeytin tanelerimden M.Ö. 10. bin yıldan beri yağ üretiliyor, İyonya'da Klazomenai yerleşkesindeki zeytin yağı işliği, yıllarca yağ üretim yöntemine örnek oldu. Nice olaylara tanık oldum, soyum, Antik Çağ'da, Yunan, İyon, Hitit, Roma, Yahudi, Hristiyan ve İslam kültürlerinin hepsinde özel yer buldu, üç kitapta kutsal ağaç olarak yer aldı, insanların  hayatta kalma mücadelesinde besin, ısı, ışık kaynağı oldum, yağım, Zeus'un karısı Hera'nın kozmetiği oldu, Aphrodite, Troia'lı kahraman Hector'un kaslı vücudunu zeytin yağıyla ovdu, güçlendirdi.

Sana tanık olduğum tarihi olayları anlatabilirim; M.Ö.1200 yıllarında Troia savaşını yaşadım, savaştan çok sonra bölgede kurulu Wilusa krallığının Hitit imparatorluğuna bağlandığını gördüm. Tanrıça Athena'nın insanlığa armağan ettiği ağacım ben, Odysseous biricik aşkı Penelope için düğün yatağını zeytin ağacının kerestesinden yaptı, M.Ö. 850 yıllarında yaşayan Anadolulu bir ozan olan Homeros, İlyada destanında beni ve meyvemi anlattı, dallarım taç, barış sembolü oldu, barışı kıt'alardan kıt'alara taşıdım, MS 64 yılında Roma'nın yanışına, MS 79 yılında Pompei'nin Vezüv'ün külleri altında kalışına, İskender, Roma, Bizans ve Osmanlı imparatorluklarının kuruluşuna ve yıkılışlarına ve yıkılan imparatorlukların yerine yeni devletlerin kuruluşuna şahit oldum. Zeytin tanem yeni fidelere tohum, yaprağım ilaç, meyvem katık, yağım kandilde ışık, odunum ateş, külüm sabun yapımında harç, gövdem saray salonlarında nadide mobilya oldu, gölgemde yer buldu aşıklar, zeytin tanemi ve yağımı tüketen nesiller ben gibi kök saldılar, uzun ömürlü oldular."

Akdeniz havzasında, zeytin ağacı gibi uzun ömürlü olsun dileğiyle, doğan her çocuk için iki zeytin fidesi dikildiğini öğrendim. Sizde uygulayınız.

Esenlik dileklerimle.

++

 Fideler arası 1,5 metre, sıralar arası 4,5 metre olacak şekilde ekim yapıldı.

 Arif BERKÖZ, Pulp Tarım, https://www.facebook.com/PulpTarim

 BİTEZ, Özlem Eczahanesi sahibi Özlem Hanımın koleksiyonundan

 Zeytinlikten Sofraya Zeytin yağının hikayesi, Richard Blatchly, Zeynep Delen Nircan, Patricia O'hara, Türkiye İş Bankası yyn, Ocak 2020, s.13.

Age. S.16 Klazomenai, Urlada antik şehir.

Kuran, Nur suresi, 35'nci ayet.

Zeytinlikten Sofraya Zeytin yağının hikayesi, Richard Blatchly, Zeynep Delen Nircan, Patricia O'hara, Türkiye İş Bankası yayınları, Ocak 2020, s.1-25