Türk Dil Kurumunca Ahmet Bican Ercilasun'un başkanlığında 1996 ve 2000 yıllarında çıkartılan İmlâ Kılavuzları'nda, örnekler artırılarak 2000 tarihli İmlâ Kılavuzu'nda şu bilgiler verilmiştir:
"Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler küçük harfle başlar: Marmara denizi, Aral gölü, Balkaş gölü, Sakarya ırmağı, Meriç nehri, Alp dağları, Altay dağları, Erciyes dağı. Ancak ikinci isim özel isme dâhil ise ve ikisi birden kastedilen kavramı karşılıyorsa, ikinci isim de büyük harfle başlar: Çanakkale Boğazı, İstanbul Boğazı. Beyşehir Gölü, Van Gölü, Tuz Gölü, Anadolu Kavağı, Rumeli Kavağı, Gülek Geçidi, Ağrı Dağı, Konya Ovası, Haymana Ovası, Muş Ovası, Adalar Denizi. Bu örneklerde ikinci isim kullanılmadığı takdirde söz konusu yer adı anlaşılmaz. Meselâ Çanakkale Boğazı sadece Çanakkale kelimesiyle anlatılamaz; sadece Çanakkale denildiği zaman Çanakkale şehri anlaşılır" (27. s.)
1965 yılında çıkan kılavuzla 1977 yılında çıkan kılavuzu gözden geçirdiğimizde şu hususu görüyoruz:
Biri, tamlama biçimindeki yer adının ikinci kelimesinin küçük yazılmasını, ikincisi ise, büyük yazılmasını doğru buluyor. 1996 ile 2000 imlâ kılavuzları ise, her ikisini de göz önüne alarak yeni bir görüş getiriyor. Bu görüşe göre ilk isim tek başına söz konusu tamlama biçimindeki coğrafya adını (Çanakkale Boğazı) karşılayamıyorsa ve ancak ikinci isimle birlikte coğrafya adını karşılıyorsa, bu durumda ikinci isim de büyük harfle başlamalıdır. Bunun dışında tamlama biçimindeki coğrafya adlarının (Tuna nehri) ikinci kelimelerinin ilk harfi küçük önceki kelimelerinin ilk harfi ise büyük yazılmalı.
Aradan geçen şu birkaç yıl içinde söz konusu coğrafya adlarının imlâsındaki kargaşanın durulmadığı, hem yapılan yayınlardan hem de Türk Dil Kurumuna gelen sorulardan anlaşılmaktadır. Ders kitaplarının denetimini yapan Talim Terbiye Kurulundan da bazı örnekler gösterilerek konuya açıklık getirilmesi istenmektedir. Bu durum, ikinci kelimenin tamlamayı anlam bakımından hangi durumlarda tamamladığının yeterince anlaşılamamasından kaynaklanmaktadır. İlgililerin kolayına giden husus ise, ikinci kelime ya hep küçük olsun ya da hep büyük olsun doğrultusundadır. Devam edecek. (Prof. Dr. Hamza Zülfikar, gulceedebiyat.net )
BUNLAR DA KISA KISA
* Dil adlarına ulanan iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz.
Mevlüt Tezel kurala uymuyor: - İngilizce'yi ayıklama... - Türkçe'nin korunması... - Türkçe'den sekiz asır sonra... (Sabah, 06.08.2020)
* Müge Anlı, atv, 24.06.2020: "Hayvanlar geliyorlar..." - Özne; cansız varlıklar, soyut kavramlar, organlar, bitkiler, olduğunda yüklem tekil olur. Sunucunun kuraldan haberi yok!
* Metin Özkan, CNN Türk, 23.06.2020/21.36: "İtibariyle..." Yanlış: İtibariyle Doğru: İtibarıyla İtibarıyla: -den sayılmak üzere İtibari: Fiktif, saymaca, öyle sayılan
* Mesut Hakkı Caşın, CNN Türk, 26.06.2020/23.10: "Kaya gazı yatakları var." Dünyada "kaya gazı" diye bir gaz yoktur anılan gazın adı "kayaç gazı"dır(shale gas). Bakmayın siz 64.300 sitenin palavrasına.
* İlyas Dökmetaş, CNN Türk, 15.06.2020/21.36: "Kapalı spor salonları", "Propaanda..." - Salonlar kapalıdır. Gereksiz anlamsal yineleme ile "kapalı spor salonu" denilemez! - "Yaymaca" anlamındaki kelime "propaganda" şeklinde seslendirilir!
* Mevlüt Tezel, Sabah, 07.08.2020: "Geçen yıl Temmuz ayında...", "Okulların Mayıs ayında açıldığı..." Gün, ay ve mevsim adları özel değildir ve küçük harfle başlaması gerekir! Biz uyarmaktan bıktık!
* Metin Özkan, CNN Türk, 23.06.2020/21.33: "Heyecan yapmayın..." Heyecanlanmayın demek varken "heyecan yapmayın" uydurması... Telaffuz özrü dışında...
