Eskiden beri bazı meslektaşlarımız, uzun söylenen hecelerin dinleyerek öğrenilmeye bırakıldığını savundular. Belki bunun sonucu olarak sıkça duyduğumuz afet işleri (a:fet), adalet (ada:let), vali (va:li), rakım (ra:kım) gibi kelimelerin hecelerinin kısa söylenmesi bu tutumdan ileri gelmiştir. Uzun hecelerin kısa söylenmesi Halit, Abidin, Sami gibi kişi adlarında da görülür. Abidinpaşa özel yer adında da bu kısa söyleyişi duyuyoruz. İkinci hecesi uzun olan Nezih adında ise son ses kısalmıştır. Nasır Bey örneği ise ilgi çekici bir örnektir. İlk hecedeki kısa söyleyiş, bu adın sahibini rahatsız eder. Uzun heceli, "yardımcı" anlamında Nasır (Na:sır) kelimesini kısa heceyle ifade etmek, "el ve ayaklarda oluşan kalınlaşmış deri" anlamındaki nasır kelimesiyle karışır. Daha pek çok örneği olan bu tür sözler, dili özensiz kullanmaktan kaynaklanıyor. Anladığım kadarıyla uzun heceli bir kelime kişinin söz hazinesinde yoksa onu kısa okuyor ve söylüyor. Bu durumun; ortaöğretimde söyleyiş, yazım, hece gibi konuların gereği gibi öğretilmemesinden, kaynak kullandırılmamasından veya okul sözlüklerinin bu amaçla hazırlanmamasından kaynaklandığı kanaatindeyim. Sorun biraz da bu ihmale dayanıyor. Devam edecek. (Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Türk Dili)
BUNLAR DA KISA KISA
* Mevlüt Tezel, Sabah, 14.09.2020: "Midilli adasındaki Moria..."
Kural: Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar: Ağrı Dağı, Aral Gölü... Doğru yazım: Midilli Adası'ndaki
* Aziz Üstel, Star, 22.08.2020: "NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE!"
Aziz Üstel de kesme imi konusunda kararsız! Doğru yazım: NE MUTLU TÜRK'ÜM DİYENE!
* Abdullah Çiftçi, CNN Türk, 14.08.2020/22.18: "Yenilebilir enerji..."
Abdullah Çiftçi, "yenilenebilir enerji" yerine "yenilebilir enerji" diyor, hem de defalarca...
* Ziya Selçuk, TRT Radyo 1, 13.08.2020/7.33: "Maske tedariği..." Tedarik kelimesine belirtme durumu eki ulandığında "k" yumuşamaz: tedariki
* Sabah, 08.05.2005: "Çünkü çarşambanın gelişi perşembeden bellidir." Sabah editörleri ata sözünü çarpıtmış: "Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir.
* Aziz Üstel, Star, 22.08.2020: "Ağustos'un bizim için önemini bir kez daha gördük." Gün, ay ve mevsim adları özel değildir. eklerin, kesme işareti ile ayrılmasına gerek yoktur!
* Cem Küçük, Türkiye, 15.08.2020: "Zaten sonra tahliye oldu." Tahliye olunmaz. Bir kişi ceza evinden tahliye edilir! Tahliye etmek: "Tutukluyu serbest bırakmak." (TDK)
* Ersoy Dede, Twitter, 04.09.2020: "İlk randevumuz Pazartesi akşamı." Gün, ay ve mevsim adları özel değildir; küçük harfle başlar. Topluma örnek olmak için, kurallara uymak gerekir!
