Türkçede sesler, ünlüler ve ünsüzler olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Ses yolunda bir engele çarpmadan çıkan sese ünlü denir. Türkçede sekiz ünlü vardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü
Ünlüler şu biçimde sınıflandırılır:
A. Dilin durumuna göre:
1. Kalın ünlüler: a, ı, o, u
2. İnce ünlüler: e, i, ö, ü
B. Dudakların durumuna göre:
1. Düz ünlüler: a, e, ı, i
2. Yuvarlak ünlüler: o, ö, u, ü
C. Ağzın açıklığına göre:
1. Geniş ünlüler: a, e, o, ö
2. Dar ünlüler: ı, i, u, ü
Ünlülerin nitelikleri aşağıdaki çizelgede toplu olarak gösterilmiştir:
Düz Yuvarlak
Geniş Dar Geniş Dar
Kalın a ı o u
İnce e i ö ü
(tdk.gov.tr)
BUNLAR DA KISA KISA
* Aykut Bayındır, TRT Nağme, 11.07.2021/9.10: "Ah o gönül hırsızı, verir içime bir sızı."
Aykut Bayındır, her zamanki gibi uyduruyor! Nuri Halil Poyraz'ın dizesine ihanet ediyor! "Bir" kelimesi de nereden çıktı?
Hayatında bir kez bile eseri dinlememiş olduğunu âdeta ispatlıyor.
* National Geographic Channel, erkek iç spiker, 11.08.2011/8.41: "(Devekuşunun) Kız mı erkek mi olduğunu veterinerler tespit ediyor.", "Kızlar mı büyük...", "Devekuşunun tüyleri uzundur böylece ısı değişimlerine dayanabilir."
Devekuşları için, "kız" ismi değil, "dişi" sıfatı kullanılır. Böylesine hata hem de belgesel kanalında!
Milliyet'in kadın muhabiri, "kadın kaplumbağa" tamlamasını kullanmıştı, sıra "kız devekuşu"na gelmiş olacak ki...
Eh yakında "kız oğlan kız kaplumbağa"dan bahseden olursa şaşırmayalım!
Kanalın çevirmenine not: "Female" (İn.) kelimesini görünce "dişi, "-male" kelimesini görünce de "erkek" kelimesini kullanınız..
* Süleyman Özışık, "Gece yarısı saat 12.15 ya da 12.30 civarında..."
Bir gün 24 saattir, saat 24.15 ve 24.30 yoktur. Rakamlar hayalidir.
Yılların gazetecisi olduğunuzu söyleyeceksiniz ve ilkokul 4'te öğretilen bilgiyi anımsamayacaksınız!
Pes doğrusu!
* Palavradan uzman Elazığlı Sırrı Er, atmasyonlarına çakma kitaplarında da devam ediyor.
Kitabında "Gaziantep'i yazın, Gaziantebi şeklinde okumayın, Gaziantepi şeklinde okuyun" buyurmuş! (Türkçenin Adı Var, s. 151)
Gaziantep kelimesine sesli harf veya sesli harfle başlayan bir ek ulandığında, "Gaziantebin" şeklinde seslendirilir. Bu basit kuralı bilmeyen aşırmacıya TDK'nın Yazım Kılavuzu'nu (Bilhassa 46. sayfayı) okumasını öneririz, tabii okuduğunu anlayabilirse...
* Adamın biri çakma sözlük yazmış, karidese balık, yunusa memeli balık diyor. Asitane ve Kariye için İstanbul'da bir semt diyor. Abdülaziz için "Osmanlı'da farklı dönemlerde hüküm sürmüş iki padişah." diyor (Biz 32. Osmanlı padişahını biliyoruz, diğer padişah kaçıncı?)
* "Kültür araştırmacısı" Nidayi Sevim, oradan buradan kopyaladığı yazılarla Sadaka Taşları adlı bir kitap yazmış.
Arkadaşları dilli şeytanları çok güzel temsil ettiler! Aşırmacı, Harun Nihat'a kitap hakkında "Derlemedir. Sadaka taşlarıyla ilgili var olan bilgileri derleyip toparlayıp kitap haline getirdik" itirafında da bulunmuş.
İki yıldır suçlamalarımıza cevap veremedi, veremez. Dut yemiş bülbülleri oynuyor! Gerçek bir intihalcidir.
