Değerli okuyucularım merhaba,
Covid-19 salgını nedeniyle Türkiye dahil tüm uluslar küresel bazda çok zorlu bir dönemi yaşıyor. Dünyada toplam 2 milyon ve ülkemizde 25.000'i aşan can kaybı büyük üzüntü yaratıyor. Covid-19 karşısında tıp bugün için yetersiz kalıyor. Salgına karşı korunma aşı dahil maske+mesafe+hijyen tedbirlerine harfiyen uyulmasını gerektiriyor. Salgının yarattığı ekonomik çöküntü geleceğe dönük beklentileri karartıyor. Türkiye dahil dünya genelinde ülkeler ekonomik varlıklarını 2020 verilerine göre bölgelere göre değişiklik arz etmesine rağmen %7,4'e varan oranda kaybettiler. Türkiye'de fert başına düşen Millî gelir, 2019'da 9 bin $ ABD dolarından 2020'de 7.345 $ ABD dolarına düştü. İşsizlik % 20'leri aştı. Salgın devam ettiği müddetçe şartların daha da ağırlaşması bekleniyor.
Aramızdan ayrılanlara Tanrıdan rahmet ve yakınlarına başsağlığı dilerken siz değerli okuyucularıma sağlık ve esenlik dilerim.
***
Torunum Cemre, evde, bilgisayarının başından kalktı, dede "Google yerine sana soracağım, 'erdem' nedir?" dedi.
"Erdem, insanın sahip olduğu niteliktir" dedim. Cemre cevabımı yeterli görmemiş olacak "Sizce erdem neyi ifade eder?" diyerek sorusuna devam etti, ben "erdemli olmak, iyi ahlaklı olmayı en önemlisi adil olmayı gerektirir, 'adalet' anlayışını yaşam ilkesi yapan ve yaşamında bunu koruyan ve gerçekleştiren insan en mükemmel, erdemli insandır" cevabını verdim.
Cemre, konuşmayı sürdürmek istedi "erdemli olmanın öncelikli özelliği adil olmak dediniz, adil olmak nedir?" dedi. Sorular art arda geliyordu.
"Cemre, arkadaşınla pastayı paylaşırken eşit ve adil olabiliyor musun, arkadaşının hakkını üçüncü şahıslara karşı kendi hakkın gibi koruyabiliyor musun, işte adalet bu. Özetle, adalet, hakkın ve haklının korunmasıdır" dedim. Cemre devamla "Hak ve adalet nasıl korunur?" diye sordu. "Hak ve adalet bağımsız ve tarafsız hukuk sistemi ile korunur. Ancak bu yetmez bütün bireyler adil olmak adil davranmak durumundadırlar."
Cemre ile aramızdaki soru cevap diyalogu monologa döndü, ben konuşmaya devam ettim. "Toplum yaşamı, kişilerin birbirlerine güvenmelerini gerektirir. Karşılıklı güven duygusu, öncelikle kişilerin birbirlerine karşı adil davrandıkları inancına dayanır. Sonuçta sağlıklı toplum yaşamı için, bireylerin adil ve erdemli olmaları gerekir. Adalet kavramı bu yaklaşım ile şekil bulur. Şöyle bir söz var, 'Adalet milletin ekmeğidir, millet adalete daima açtır.'
"Hakkın ve adaletin koruyucusu bağımsız ve tarafsız mahkemelerdir. Ancak devlet tüm kurumları ile hakkın ve adaletin savunucusu ve koruyucusudur.
Yaşam içinde karşılaşılan her konu yargıya götürülmeyeceğine göre, bireyler adalet ilkelerini her adımda uygulamalı her adımda hakkın adaletin koruyucusu olmalıdır."
Şimdi soruları ben soracağım. Sorum şu olacak: 'Devlet nedir? İnsan ile ilişkisi nedir?' Cemre cevap vermedi ben cevapladım. "Devlet insanlardan oluşan bir kuruluş. Türk ulusu Türk devletini kurmuş, diğer uluslar da kendi devletlerini kurmuşlar. Dünyada 200'e yakın devlet var. Devlet, birlikte yaşayan insanların meydana getirdiği yaşayan bir kuruluş. Devletin temel yapısı, önemli organlarının kuruluşu işleyişi Anayasa ile tayin edilir. Anayasa, ülke üzerindeki egemenlik haklarının devlete verildiğini belirleyen toplumsal sözleşmedir. Anayasa, bir devletin yönetim biçimini belirtir, bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin sınırını tanımlar, devletin temel kurumlarının nasıl işleyeceğini belirler.
Önemli bir özellik, devlet ile birey arasında çok yönlü bir ilişki vardır. Yalnızca bireyler devleti oluşturmaz, devlet de bireylere şekil verir. İnsan, sınırları içinde yaşadığı devlet ile tanımlanır. Türk, İtalyan, Alman gibi. Önemli bir özellik, birey içinde yaşadığı devletin niteliklerini taşır. Mükemmel devlet mükemmel bireyler oluşturur, eksik ve yapmacık yapıya sahip devlet ise kusurlu ve eksik nitelikli bireyler oluşturur.
Burada Platon'un devlet anlayışından alıntı yapacağım. Platon "Devlet" adlı eserinde devleti anlatır. Platon'a göre, yanlış devlet şekline bir örnek, despotik devlettir. Despotik-tiran yönetimler ya zalim ya da köle tipi insanlar yetiştirir. Çünkü zalim ruhlu ya da köle ruhlu olmak, biri ötekine sıkı sıkıya bağlıdır. Her köle zalim bir ruh taşır. Köle kölelikten kurtulur kurtulmaz hemen zalim kesilir. Aynı şekilde zalimin de elinden gücü ve olanakları alınınca hemen köle ruhlu oluverir.
Cemre, son olarak sana şunu söyleyebilirim. "Bir insanın adil ve erdemli olması çok önemli. Erdemli olmak yaşam boyu korunacak bir nitelik olmalıdır. Önemli bir ölçüt, bir ülkenin geleceği, o, ülkenin yetiştirdiği insanların nitelikleri ve ahlaki değerlerine bağlıdır; erdemli ahlaki değerleri yüksek olan insanların çoğunlukta olduğu ülkeler sonsuza dek müreffeh ve payidar olurlar."
Sana başarılar dilerim.
Cemre, "Dede çok teşekkür ederim çok güzeldi, her insanın erdemli ve adil olması gerektiğine inandım açıklamalarından çok şey öğrendim " dedi ve ayrıldı. Mutluydu.
