Titus tüneli, Titus kaya tüneli veya vespasianus tüneli; günümüzde hatay iline bağlı samandağ ilçesi sınırları içerisinde, üzerinde çevlik mahallesi kurulu olan ilçenin 5 km. kuzeyinde kalan dağlık ve denize hâkim yamaçlarda bulunur. Bu tüneller, Titus adıyla bilinen Roma İmparatoru Titus Flavius Vespasianus tarafından yaptırılmıştır, yapımı yüzyılı aşkın bir zaman sürmüştür.
Tünel, dağdan gelen derelerin ağzında ve bir iç liman olarak MÖ 300'lü yıllarda I. Selevkos Nikator tarafından kurulan, kurucusu Nikator adıyla anılan tarihi kentin liman bölümüne bakmaktadır. Bu limana dağdan gelen sel sularının tehlikeli olabileceği düşüncesiyle, Titus tarafından derenin önü bir duvar ile kapatılmış, duvarın dereden gelen bölümü ile deniz arasındaki dağ delinerek tünel yapılmıştır. Tünelin kapalı bölümü 130 metre uzunluğunda olup, açık alanıyla birlikte toplam 1380 metre uzunluğundadır. Genel olarak açık ve kapalı alanlarda tünelin yüksekliği 7 metre, genişliği 6 metredir. Tünel Vespasian, Titus ve Antoninus Pius zamanlarında yapılmıştır. 2014 yılında tünel UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklenmiştir. Ayrıca daha sonra yapıldığı düşünülen, tünelin deniz tarafına bakan kısmında kaya mezarları bulunmaktadır. Kaya mezarlarının bulunduğu yer tünele yaklaşık 100 metre uzaklıktadır. Kaya mezarı alanında bulunan en büyük çukur ise oldukça gösterişlidir ve diğer kaya mezarlarından daha farklı tarzda yapıldığından dolayı halk arasında "Beşikli Mağara" olarak bilinmektedir.
Seleucia Pieria antik kentinin parçası olan Nikator antik kentinin üst bölümlerinde tapınak kalıntıları da bulunmuştur. Bölge kayalık oluğundan çevresinde çok sayıda mağara bulunur.
Vespasianus ve Titus Tüneli, Anadolu'da antik zamanlarda gerçekleştirilmiş görkemli mühendislik çalışmaları arasında haklı bir yere sahip. Açıkçası ben de bu görüşe katılıyorum. Çünkü sel sularının yönünü değiştirmek için sayıları bin civarında olduğu söylenen işçiler, 10 yıl boyunca geceli gündüzlü çalışmış. Tüm bu zorlu sürecin sonunda Musa Dağı'nda 1.380 metrelik kanal oluşturulmuş. Roma lejyonuna bağlı askerlerin ve kölelerin yalnızca basit el aletleri kullanarak kazdıkları tünel, kimi kısımlarında değişkenlik göstermekle birlikte, 7 metre yüksekliğinde. Genişliği ise 6 metre civarında. Tünelin açık kısmından karşıya geçmeyi kolaylaştırması amacıyla inşa sürecinde projeye bir de köprü dâhil edilmiş. Titus Tüneli'nin bazı kısımlarının üstünün kapalı olmaması, ziyaretçilerinin ilginç ışık oyunlarıyla karşılaşmalarına neden oluyor. Titus Tüneli'ndeki bu ışık oyunları yöre halkı ve burayı gezenler tarafından değişik yorumlara neden olmaktadır. Yöre halkı burayı ve ışık oyunlarını cinli-perili olaylara dayandırır. Bazı araştırmacılar ise Titus Tüneli'nin dünyada beş tane olduğu iddia edilen uzaya açılan bir kapı olduğu düşüncesi üzerinde durur. Bu konuda araştırmalar hala devam etmektedir.
