Bu hafta da soru eklerine, mı, mi, mu, mü'nün yazılışına bir göz atalım...
Gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar:
Kaldı mı? Sen de mi geldin? Olur mu? İnsanlık öldü mü?
Soru ekinden sonra gelen ekler, bu eke bitişik olarak yazılır:
Gelecek misin? Okuyor muyuz? Çocuk muyum?
Gelecek miydi? Güler misin, ağlar mısın?
Bu ek sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır:
Güzel mi güzel! Yağmur yağdı mı dışarı çıkamayız.
UYARI: Vazgeçmek birleşik fiili, mi soru ekiyle birlikte kullanıldığında iki ayrı biçimde yazılabilir:
Vaz mı geçtin? Vazgeçtin mi? (Türk Dil Kurumu.)
***
BUNLAR DA KISA KISA
* Fikirname, Temmuz 2019: "Caminin yanmasına Dünya sessiz kalırken..."
"Güneş'e yakınlık bakımından üçüncü gezegen"den bahsedildiğinde kelime, Dünya şeklinde yazılır!
Kelime, yeryüzü anlamında kullanıldığında küçük harfle başlar!
* İhsan Varol, Bloomberg TV, 26.02.2010: "Azerbeycanlı soydaşlarımız Azerbeycanda..."
Başkenti Bakü olan ülkenin adı, "Azerbeycan" değil, "Azerbaycan"dır.
* Soner Duman, Fikirname, Temmuz 2019:
- Rabbimiz, uyarı ve hatırlatmalardan
- Rabbimiz şöyle buyuruyor
- Rabbimiz müminlerin...
Kural: Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır!
Bu kadar basit kuralı bilmeyen yazar!
* Radikal, 08.01.2010: "Kadın pilotun adını taşıyan yapım, biyografik temayüllere uygun bir seyir izliyor."
Radikal editörü, teamül (Bir yerde öteden beri olagelen davranış) yerine temayül (Bir tarafa eğilme, meyletme) kelimesini kullanmış!
* Koray Günyaşar, Hürriyet, 06.09.2019: "Avrasya'nın yolu yine boğazdan geçiyor."
Boğaz, kısaltmasının anlamı Boğaziçi olduğuna göre...
Doğru yazım: Boğaz'dan geçiyor.
* Ali Karahasanoğlu, Yeni Akit, 06.09.2019: "Bugün itibari ile, şu kadar..."
"İtibari"nin anlamının fiktif olduğunu, Ali Karahasanoğlu'na anlatmanın bir yararı olur mu dersiniz?
"-den sayılmak üzere" anlamındaki "itibarıyla" zarfını kullanmak varken!
* Selim Cerrah, Fikirname, Temmuz 2019: "Sizin dininiz size, benim ki bana"
Aitlik eki "-ki" kelimeye ulanır.
Yazar "ki"yi bağlaç niyetine kullanmış!
* Miraç Çölgezer, Şubat 2019: "Bizlerde Fikirname olarak..."
Dahi anlamındaki de bağlacı ayrı yazılır: "Bizler de..."
Bu kadar basit kural hem de adında "Fikir" olan bir dergide.
Editör Mustafa Karakaş ve redaktör Fakirullah Yüce görevini yapmamış!
* Nihat Hatipoğlu, Dosta Doğru, 12.12.2013: "Hudeybiye Anlaşması..."
Hudeybiye'de anlaşma değil, antlaşma yapıldı.
Aynı hatayı Mehmet Soysal yaptığında güler geçeriz de...
* Hıncal Uluç, Sabah, 06.09.2019: "Bir takım gençler ellerinde bir karton pankart tutuyor."
Hıncal Uluç'u defalarca uyardık, nafile.
"Kimi, bazı" sıfatını (birtakım) yazmak o kadar zordur ki.
* Mahmut Ahmet Bolat, Fikirname, Ağustos 2019: "Kültür Eğitim Derneği'nin yürütme kurulu başkanlığı görevini yürütüyor"
Yürütme/yürütüyor kelimeleri kakofoni yaratmış.
Doğru şekli: "... yürütme kurulu başkanlığı görevini sürdürüyor."
* Yüksel Aytuğ, Sabah, 31.08.2019: "Şimdi bende mi yandaşım?"
Dahi anlamındaki "de"yi kelimeye ulamak sırası Yüksel Aytuğ'a gelmiş olacak ki...
Doğru yazım: "Şimdi ben de mi yandaşım?"
* İbrahim Tenekeci, Yeni Şafak, 31.08.2019: "Geçtiğimiz günlerde vefat eden..."
Günleri biz geçmeyiz, o kendiliğinden geçer!
Doğru yazım: Geçen günlerde...
