Kadına şiddetin maalesef önlenemez bir ivme kazandığı günümüzden yıllar önce, 1800'lü yıllarda Muğla, Antalya ve Toros bölgelerinde yaşayan Yörük kızının çeyiz sandığına ilk konan bir giysinin evli kadının haklarının korunmasında önemli ve etkili  bir araç olduğunu biliyor muydunuz? Bu giysi bir Mor Cepken!

Cepken, bir üst giysisidir. Hani efelerin giydiği, omuzlardan açık kolları yanlarda sallanan, etekleri belden yukarıda kalan, kısa; bir tür yelektir. Cepkenin kenarlarına sarı sırma dikilir, cepkenin kolları ve ön yüzü sarı sırma ile süslüdür. Süsü, kumaşı hepsi güzel de "Mor Cepke'nin" amacı hepsinden güzel. Böylesine işlevsel, anlamlı ve etkili bir giysi hiç duymamıştım.

Evli yörük kadınının hakları, Mor Cepken Töresi ile korunurmuş! Kadın ihanete uğrarsa, kötü muamele görürse, ağır bir haksızlığa uğrarsa, ceyizindeki Mor Cepkeni giyip obanın görünür bir yerine otururmuş! Bunun anlamı "Ben ihanete uğradım, ya da kötü muamele gördüm veya ağır haksızlığa uğradım! Kocamı boşadım!" anlamına gelen bir duyuruymuş!..

Durup dururken giyilir mi Mor Cepken? Evini, yuvasını yıkar mı sebepsiz kadın? Kadının kocası ağır bir haksızlık ederse "Mor Cepkeni" bohçasından çıkarıp sırtına giyme hakkı doğarmış!

Mor Cepken töresi, Yörüklerin yoğun yaşadıkları yerlerde çok etkiliymiş. Yörük kadınının Mor Cepkeni giydiği görülür veya duyulursa obanın kadınları Mor Cepkenli kadının yanında olurlarmış! Kocasının insan içine çıkmaya yüzü kalmazmış! Yöre halkı mor cepkenli kadının eşinden selamını keser, davetlere çağırmaz, aralarına almazlarmış. Böylece mor cepken Yörük kadınının sesi ve özgürlüğün simgesi haline gelmiş. Toplumun dışladığı, yapayalnız bir insan olurmuş!

Koca karısının gönlünü almak için ne gerekiyorsa yapıp o mor cepkeni yeniden sandığa koydurana kadar  uğraş verecek, başaramazsa vay haline! Kimse ona kız vermez, evlenmez ve iş birliği yapmazmış. Toplumsal tepkinin kuvvetine bakar mısınız?

Mor Cepken deyip geçmeyin! Yörüklerde kadın haklarını koruyan, esirgeyen ve kollayan bir Töre ve müthiş bir sosyal kurumdur. Nihai amaç evlilerin mutlu mesut yaşaması olup Mor Cepkenin daimi çeyiz sandığında kalmasıdır.