Değerli okuyucularım merhaba,
"2015'ten beri, rehin tutulan 13 yurttaşımızı, kurtarma operasyonu sırasında, yasa dışı terör örgütü tarfaından şehit edildiklerini öğrenmiş bulunuyoruz. Kahraman şehitlerimize Ulu Tanrı'dan şefaat, başta şehit yakınları olmak üzere tüm ulusumuza başsağlığı dilerim."
Bugün sizlerle ABD'nin Ortadoğu politikası hakkındaki görüş ve değerlendirmelerimi paylaşacağım.
Ortadoğu,
Zemini çöl,
Kumu oynak
Havası sıcak
Zordur
Ortadoğu'yu özümsemek ve
Ortadoğu'da ayakta kalmak.
Ortadoğu, 21. Yüzyıla kaos ve savaş ortamında girdi. Mezopotamya, Mısır ve Arap medeniyetlerinin beşiği, insanlara sevgi ve barış telkin eden üç semavi dinin doğduğu yer Ortadoğu ne yazık ki yüzyılı aşkın süredir barış yerine, ölüm, açlık ve sefaleti yaşıyor.
Zengin petrol ve doğal gaz rezervleri, petrol ve doğal gaz satışından elde edilen yüksek gelir, petrol geliri ile desteklenen silahlanma, silah ile desteklenen feodal ve otokratik yönetimler, dengesiz gelir dağılımı, uluslarası politikaların yönlendirdiği Arap milliyetçiliği, radikal İslamî eğilimler, homojen olmayan sosyal yapı, etnik, dinsel ve mezhepsel farklılıklar, bu farklılıkların yarattığı çatışmalar, düşük eğitim düzeyi, demokratik ve laik kurumların eksikliği, bireyin hak ve özgürlüklerine konan kısıtlamalar, uluslararası şirketlerin yerel yönetimler ile çıkar amaçlı ilişkileri, bölgedeki ülkeler arası bitmeyen çatışmalar, istikrarsızlık; işte Ortadoğu.
Coğrafi olarak, Asya, Avrupa, Afrika kıtaları ile Akdeniz ve Hint Okyanusu arasında kıtaları ve denizleri bağlayan, kara ve deniz ticaret yollarının düğüm noktası özellikleri ile tarih boyu ulusların ilgisini çeken Ortadoğu, 19. Yüzyılda varlığı tespit edilen geniş ham petrol ve doğal gaz rezervleri ile uluslar arası çatışmaların odağı olmuştur.
Ortadoğu'nun paylaşım mücadelesi, 19. Yüzyılın ikinci yarısında başlamıştı. Rusya, 1850'lerde Kırım Harbi öncesinde, ardından, 1877-78 Osmanlı Rus Harbi ile Sıcak Denizlere inmeyi denedi. Rus yayılmasına karşı İngiltere, Hindistan yolunun güvenliği gerekçesiyle Ortadoğu'da önemli gördüğü, 1878'de Kıbrıs'ı, 1882'de Mısır'ı ve Kızıldeniz'de önemli limanları ve Basra Körfezi'nde Basra bölgesini işgal etti. 1878 Berlin Konferansı'nda Güney Kafkaslarda, Rusya'nın güneye inişini engelleyecek İngiltere'nin kontrolunda Ermenistan'ın kurulması fikri tartışıldı. Sömürgeci devletlerin yeni alanlara el atmak amacıyla başlattıkları I. Dünya Harbi, sonunda Osmanlı İmparatorluğu toprakları savaşın galibi İngiltere ve Fransa arasında paylaşıldı.
2. Dünya Harbi de paylaşım harbi oldu. 1940'lı yıllarda, Irak'ta, Almanya sempatizanı Raşit Galip Hükümetinin İngiltere'ye karşı başlatmış olduğu harekatı desteklemek ve aynı zamanda Basra'ya, Hint Okyanusuna inmek amacıyla, Türkiye üzerinden Alman Silahlı Kuvvetlerinin güneye geçişini tasarlayan Hitler'in isteğine İsmet İnönü hayır cevabı verince, Almanya'nın planı bozuldu. Almanya'nın bölgeye el atma girişimleri sonuçsuz kaldı. Savaş sonrasında, Soğuk Savaş döneminde İngiltere ve ABD bölgedeki varlıklarını korurken, özellikle 1960-1970'lerde, Rusya, ABD ve İsrail tehdidine karşı, bölge ülkeleri ile yaptığı askerî iş birliği ve yardımlaşma antlaşmaları ile bölgeye yerleşti ve Batı çıkarlarını tehdit eder bir konum kazandı.
Soğuk Savaş sonrasında, SSCB'nin dağılması ile bölge, ABD, İngiltere, Fransa ve Rusya'nın diplomatik mücadelelerinin odak noktası olmaya devam ederken, ekonomisi ile büyüyen Çin, 1980'lerden itibaren siyasi ve diplomatik çatışmalara girmeksizin bölge ülkeleri ile ekonomik ilişkilerini geliştirmekte.
Bugün Ortadoğu deyince ilk anda akla, enerji kaynakları, hampetrol ve doğal gaz geliyor. 2020 verilerine göre, dünyadaki enerji kaynaklarından, hampetrol rezervlerinin %59'u ve doğal gaz rezervlerinin %37'si Ortadoğu'dadır.
Günümüzde dünya genelinde ulusların kullandığı enerjinin %70'i petrol kaynaklı. Ortadoğu dünya petrol ihtiyacının ortalama %40'nı karşılamakta. Ortadoğu'da bulunan enerji kaynaklarını kontrol etmek ve enerjinin kullanım alanına kesintisiz ve güvenle akışını sağlamak enerjiyi kullanan ülkelerin öncelikli hedefi haline gelmiş durumda.
Önemli bir faktör Ortadoğu'da petrol diğer bölgelere kıyasen çok ucuza üretilmektedir.
Körfezde petrolün varili 3-7 Dolara mal edilirken, bu maliyet, örneğin, ABD'de 25, Rusya'da 18 Dolara çıkmakta, Kuzey Denizinde 10 doları aşmakta. Ortadoğu ülkeleri ortalama 3-7 Dolara mal ettikleri petrolü 2019'da 46, 2020'de 39 (2021 için 52 $ )Dolara satarak büyük kazanç elde ettiler. Ortadoğu'dan petrol ihraç eden ülkelerin petrol satışından elde ettikleri kazancın petrol ithal eden ülkelere dönüşü için ülkeler bölgedeki ihtilafları tahrik etmekte ve ürettikleri harp silah ve araçlarının bölgeye satışını teşvik etmektedirler. Böylece petrol alan ülkeler bölgeye silah ihraç ederek petrol için ödedikleri parayı geri almaktadırlar. 2019'da, Küresel bazda askeri harcamaların toplamı 1.822 milyar $, Ortadoğu ülkelerinin askerî harcamalarının toplamı 142 milyar $ ile dünya askerî harcamalarının toplamının % 08'ini oluşturmaktadır.
İşte Ortadoğu,
Gelecek hafta yine Ortadoğu'yu inceleyeceğim.
Sağlık ve esenlik dileklerimle...
