İlgililerin kolayına giden husus ise, ikinci kelime ya hep küçük olsun ya da hep büyük olsun doğrultusundadır. Bu konuda bir değişiklik kararı vermeden önce yayınlara bakmakta, örneklerin tamamının el altında bulundurulmasında yarar vardır. Millî Eğitim Bakanlığınca çıkartılmış olan ve tamamlanması 50 yıl süren Türk Ansiklopedisi'ndeki durumu baştan ve sondan birkaç maddeye bakarak belirlemeye çalışalım: Ankara ile ilgili maddelerde Çubuk Ovası, Hatip Çayı, Bent Deresi adlarında ikinci kelimenin ilk harfi büyük yazılırken, Sakarya ırmağı sözünde ikinci kelime küçük harfle başlamıştır. Ekte verilen haritada Çubuk barajı örneğinde de durum aynıdır. Adana maddesinde Gülek Boğazı büyük harfle yazılırken Seyhan ırmağı, Ceyhan ırmağı küçüktür. Türk Ansiklopedi'sinin sonuna doğru yer almış maddelerde, örnek olarak Samsun maddesinde, Karadeniz bölgesi, Terme çayı, Kürtün nehri, Tersakan çayı, Bafra ovası, Çarşamba ovası, Lâdik gölü, Akarcık gölü gibi örneklerde nehir, çay, bölge, ova sözlerinin ilk harfleri küçük yazılmıştır. Çizimlerdeki ve ekli haritalardaki coğrafya adlarının imlâsı, maddelerdeki açıklamalarda yer alan coğrafya adlarının imlâsıyla yer yer birbirini tutmamaktadır. Meydan Larousse adlı ansiklopedide baştan sona kadar tamlama biçimindeki coğrafya adlarının ikinci kelimeleri küçük harfle başlatılmıştır. Ansiklopedinin başından ve sonundan birkaç maddeden aldığımız şu örnekler uygulamayı göstermektedir: Bolu maddesinde Seben dağı, Bolu dağı, Sünnice dağı, Ilgaz dağları, Mudurnu ovası, Bolu ovası, Düzce ovası, Abant gölü, Devrek çayı, Göynük çayı, Melen suyu, Mudurnu çayı, Çerkeş suyu, Bolu suyu, Çile doruğu ve Marmara bölgesi örneklerinde görüldüğü gibi ikinci kelimeler özel addan sayılıp büyük harfle yazılmamıştır. Trabzon maddesindeki örneklerde de aynı tutumu görüyoruz: Zigana geçidi, Trabzon feneri, Güzelhisar burnu, Zigana dağı, Çakırgöl dağı, Solaklı deresi, Trabzon ili, Trabzon şehri vb. Tekirdağ maddesindeki Marmara denizi, Ergene ovası, Çorlu suyu, Hayrabolu suyu vb. örnekleri bunlara katabiliriz. Van maddesinde ise şu örnekleri buluyoruz: Van gölü, Erçek gölü, Mengene dağı, Kurubaş tepesi, Zilan deresi, Bendimahi çayı, Botan çayı, Kotur çayı vb. Karayollarının 2000 tarihli haritasında ise şu yol izlenmiştir: Çanakkale Boğazı, İstanbul Boğazı, İznik Gölü, Antalya Körfezi, Süphan Dağı, Tuz Gölü, Van Gölü, Keban Barajı gibi birçok coğrafya adı ÇANAKKALE BOĞAZI, İZNİK GÖLÜ, AĞRI DAĞI, ANTALYA KÖRFEZİ, KARAKAYA BARAJI biçiminde büyük harflerle yazılmış, böylece söz konusu imlâ sorunundan kurtulma sağlanmıştır. Bunun dışında küçük harfle yazılan bütün çay, nehir, baraj, burun, ırmak adlarını ise Ulubat Gölü, Eber Gölü, Akşehir Gölü, Meriç Nehri, Tunca Nehri, Aras Nehri, Sakarya Nehri, Göksu Irmağı, Porsuk Çayı, Kelkit Çayı, Ermenek Çayı, Orhaneli Çayı, Simav Çayı, Manavgat Çayı, Kerempe Brn., İnce Brn., Anamur Brn. örneklerinde ikinci kelimelerin ilk harfi büyük yazılmıştır. Devam edecek. (Prof. Dr. Hamza Zülfikar, gulceedebiyat.net )
BUNLAR DA KISA KISA
* Cem Küçük, Türkiye, 15.08.2020: "Zaten sonra tahliye oldu."
Tahliye olunmaz. Bir kişi ceza evinden tahliye edilir! Tahliye etmek: "Tutukluyu serbest bırakmak." (TDK)
* Bayram Bilge Toker, TRT Müzik: "Serhat şehri Erzurum'dan..."
"Serhat" kelimesinin anlamı "sınır boyu"dur. Erzurum sınır boyunda olmadığına göre..
* Mesut Hakkı Caşın, CNN Türk, 26.06.2020/23.10: "Kaya gazı yatakları var."
Dünyada "kaya gazı" diye bir gaz yoktur anılan gazın adı "kayaç gazı"dır (shale gas). Bakmayın siz 64.300 sitenin palavrasına.
* İsmet Rizeli, Twitter, 12.08.2020: "DAHA ÖNCE HİÇ SAHİP OLMADIĞIN BİR ŞEYE SAHİP OLMAK İSTİYORSAN, DAHA ÖNCE HİÇ YAPMADIĞIN BİR ŞEY YAPMALISIN!"
İranlı yazar Nusret Pesesçikyan'ın sözünü sahiplenmiş. Kural: Başkalarına ait sözler kaynak gösterilmeden yayımlanamaz!
* Mevlüt Tezel, Sabah, 07.08.2020: "Geçen yıl Temmuz ayında...", "Okulların Mayıs ayında açıldığı..."
Gün, ay ve mevsim adları özel değildir ve küçük harfle başlaması gerekir! Biz uyarmaktan bıktık!
* Galip Çakır, "Türkçeyi Doğru ve Güzel Konuşma Kılavuzu" adlı bir kitap yazmış (Kubbealtı Akademisi)
Yazmış yazmasına da bir türlü doğru imlanın " "Türkçe'nin" mi yoksa "Türkçenin" mi olduğuna karar verememiş; "Türkçede" mi "Türkçe'de" de olduğu gibi. Veee onlarca hata!
* Mehmet Nuri Yardım, Milat 09.08.2020: "Süleyman Nazif 'nev-i şahsına münhasır' bir şahsiyet.
"Nev" kelimesi, belirtme durumu ekiyle "nevi" şeklinde yazılır!"Kendine özgü davranış ve karakteri olan (kimse)" anlamındaki sıfatın doğrusu, "nevi şahsına münhasır"dır!!
* Hıncal Uluç, Sabah, 12.08.2020: "Gözün aydın Türkiyem!"
Yazım konusunda ne kadar yetersiz olduğunu bildiğimiz Hıncal Uluç, bizi yanıltmıyor! Kural: Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır Uluç'un kuralı öğreneceği yok: Türkiye'm.
* D. Mehmet Doğan, Karar, 13.08.2020: "Buna batılılar (neopotizm) yani, akraba kayırmacılığı diyorlar."
1. yanlış: "batılılar" değil, "Batılılar". 2. yanlış: "neopotizm" değil "nepotizm*". (bk. Türkçe Sözlük-TDK) * Akraba ve yakın arkadaşları kayırma.
