Sizlere "Bursa'da şenlik var" makalemizde Bursa Büyükşehir Belediyesi Müzeler Şube Müdürlüğü'nün düzenlediği "14. Sokak Oyunları Şenliği"nden söz etmiştim. Bir okurum, "Niçin eskilerde kalan o güzelim çocuk oyunlarından söz etmiyorsun?" diye sitem ediyor. Ben de bugün sizlere çoğu unutulmaya yüz tutmuş çocuk oyunlarından söz etmek istiyorum.

Bilindiği gibi; çocuk oyunları, genellikle çocukların oynadığı ancak bazen yetişkinlerin de dayanamayıp eşlik ettiği oyunlardır. Bazı oyunlar için açık alan gerekirken, diğerleri ise ev içerisinde oynanabilir. Tek kişilik çocuk oyunları olduğu gibi onlarca kişi ile oynanan oyunlar da bulunur.

Bazı çocuk oyunları uluslararasıdır. Bu evrensel oyunlar, aşağı yukarı aynı kurallarla birçok ülkede oynanır. Pek çok oyun yüzyıllar öncesinden günümüze ulaşmıştır. Günümüzdeki seksek, körebe, ip çekme gibi oyunların Eski Roma döneminde de çocukların sevdiği oyunlar arasında olduğu bilinmektedir. Bu nedenle bazı çocuk oyunları yüzlerce yıldır aynı özelliği taşırken diğerleri zaman içerisinde değişiklik geçirerek, farklı kurallarla oynanmaya başlanmıştır.

Çocuk oyunları, "açık hava oyunları" ve "ev oyunları" olarak başlıca iki guruba ayrılabilir. Mekan durumuna göre kağıt-kalemle oynanan oyunlar, müzikal oyunlar, sportif oyunlar gibi pek çok oyun gurubuna da ayrılabilir.

Açık hava oyunları; birdirbir, ebe, ip atlama, seksek, körebe, cicoz, hulohop, saklanbaç vb... gibi oyunlardır. Şimdi sizlere açık hava oyunlarından en ilginci olan birdirbir oyununu dilim döndüğü, elim kalem tuttuğu şekliyle anlatmaya çalışacağım.

Birdirbir, oyunculardan bir kısmının eğildiği, diğerlerinin eğilenlerin üzerinden atladığı bir oyundur. Eğilen oyuncular genellikle ellerini dizlerine koyarak bekler. Ayaktakiler ise, arkadan öne veya sırtın bir yanından diğer yanına olacak şekilde yanlamasına atlarlar. Özellikle daha büyük yaştaki gençlerin oynadığı versiyonlarda, eğilen oyuncular arka arkaya dizilerek daha uzun veya ellerini enselerine koyarak ve neredeyse ayakta dikilerek daha yüksek engel oluşturabilirler.

Birdirbir oynarken yaralanmaların önüne geçmek için mümkünse kırlık bir alan seçilmeli, oyun alanındaki taşlar temizlenmeli, beton zeminlerden kaçınılmalıdır. Spor salonları gibi kapalı mekanlarda oynarken düşüşü yumuşatacak minder kullanılabilir. Eğilen oyuncular kafalarını iyice içeri çekerek muhafaza etmeli, atlayan oyuncular eğilenlerin kafasına tekme atmamak için azami özen göstermelidir. Oyun alanı uygunsa  ayakkabısız oynanabilir.

Bazı yörelerde oyun esnasında atlarken aşağıdakine benzer tekerlemeler söylenir:

Birdir bir

İkidir iki, (ebe olanlardan birinin adı söylenecek)

Üçtür üç, ebelik pek güç

Dörttür dört, kuş gibi öt

Beştir beş, aldım bir eş

Altıdır altı, yaptım kahvaltı

Yedim yedi, elim sırtına değdi

Sekizim seksek

Dokuzum durak...