Can kelimesindeki ünlünün kısalması onun tek hece olmasıyla açıklanabilir. Ancak bu kelimedeki kısa söyleyiş; daha çok kullanım sıklığıyla, türevlerinin fazlalığıyla ilgili olsa gerek. Bir başka etken, halk ağızlarıdır. Birçok ünlüsü uzun okunan Doğu kökenli kelime, halk ağızlarında kısa söylenir. Bu eğilim, yazı dilindeki kelimeleri de etkilemiştir. Bu arada can kelimesiyle ilgili olarak halk ağzında kullanılan canevi ilgi çekici bir örnektir. Can evinden vurulmak biçiminde de geçer. Düzeltme işaretiyle birbirinden ayrılan şekilce benzer, anlamca farklı âdem adem / âdet adet / dâhi dahi gibi kelimelerin ayrımı az çok bilindiğinden bunlar üzerinde durmaya gerek duyulmamıştır. Konunun bir başka yanı Türkçe karşılığı bulunan kelimelerle ilgilidir. Türkçe karşılığı bulunmuş olan adab-ı muaşeret-görgü kuralları örneğinde olduğu gibi yanlış söyleme veya okuma sorunu olmaktan çıkmıştır. Devam edecek. (Prof. Dr. Hamza Zülfikar, Türk Dili)
***
BUNLAR DA KISA KISA
Ali Karahasanoğlu, Yeni Akit, 07.10.2020:
- Hem gayrı meşru...
- Bu olayın gayri meşru birliktelik...
"Yolsuz, yasaya veya töreye aykırı" anlamındaki sıfat "gayrimeşru" şeklinde yazılırmış ne gam!
*
Mevlüt Tezel, Sabah, 03.2020: "Daha ağır cezalar konmalı."
Cezalar kuş olmadığı için uçmadığı gibi konmaz da..."
Doğru yazım: "Daha ağır cezalar konulmalı."
*
Hıncal Uluç, Sabah, 30.09.2020: "Ali Eyüpoğlu Kardeşim, hafta sonu Milliyet'te bir yalan haberi lanetliyordu."
Hıncal Uluç, meslektaşının soy adını yazmayı beceremiyor!
Yazar bunu hep yapıyor!
Ali Bey'in soyadı "Eyüboğlu"dur.
Huuu...
*
Hıncal Uluç, Sabah, 30.09.2020: "Cadde Bostan'da.. Şaşkın Bakkal'da ve Suadiye'de."
Kural: İki veya daha çok kelimeden oluşmuş il, ilçe, semt vb. yer adları bitişik yazılır: Çanakkale, Acıpayam, Pınarbaşı, Caddebostan, Şaşkınbakkal...
Uluç kurallara uymamakta kararlı!
*
İbrahim Sadri, atv, 04.10.2020/9.00: "Dört tane yavru köpek..."
Tane kelimesi nesneler için kullanılır: Üç tane kalem, iki tane defter...
*
Ersoy Dede, Star, 27.09.2020: "Şimdi Demokrat temsilciler meclisi Başkanı Nancy Pelosi..."
Özel isimler büyük harfle başlar: Demokrat Temsilciler Meclisi..."
