Sevgili okurlarım, Türkçemizi doğru kulllanmak adıyla, yazım kılavuzundan örnekler vermeye devam ediyorum. Herkeste kılavuz olmayabilir. Ayrıca internetten de bulamayabilirler. Onun için yardımcı olmak istedim... Bugün yerim yettiği kadar ayrı yazılan birleşik kelimeleri vereceğim. Tabii ki kılavuz Türk Dil Kurumu...

+++

1. Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yar­dımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır: alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, söz etmek, terk etmek, var ol­mak, yok etmek, yok olmak vb.

2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğ­ramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

ada balığı, ateş balığı, dil balığı, fulya balığı, kedi balığı, kılıç balığı, köpek balığı, ton balığı, yılan balığı; acı balık, bıyıklı balık, dikenli balık vb.

ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu, yağmur kuşu; alıcı kuş, boğmaklı kuş, makaralı kuş vb.

ağustos böceği, ateş böceği, cırcır böceği, hamam böceği, ipek böceği, uçuç böceği, uğur böceği; ağılı bö­cek, çalgıcı böcek, sümüklü böcek vb.

at sineği, et sineği, meyve sineği, sığır sineği, su sineği, uyuz sineği vb.

deniz yılanı, ok yılanı, su yılanı; Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi; fındık faresi, tarla faresi; dağ sıçanı, tarla sıçanı; Beç tavuğu, dağ tavuğu; ada tavşanı, yaban tav­şanı; kaya örümceği, şeytan örümceği; bal arısı, yaprak arısı; Pekin ördeği, deniz ördeği; Ankara kedisi, bozkır kedisi; Afrika domuzu, yer domuzu vb.(Ayrı yazılan birleşik kelimeler konusuna önümüzdeki hafta devam edeceğim.)

***

HORR

Kendisine göre Türkçeyi en iyi kullanan Hıncal Uluç yine incisini dökmüş: "Rumeli Kavağı'nda Kahraman." (Sabah, 30.09.2019)

Semtten bahsediyorsanız Rumelikavağı, yazmanız gerekir.

Gel de bunu inatçı Hıncal'a anlat bakalım.

***

BUNLAR DA KISA KISA

++++

- Takvim, 29.03.2019: "İstinat Mahkemesi etiketli haber, galeri, video ve yazar köşe yazısı sonuçları için tıklayın!" Mahkemenin adı istinat değil "istinaf"tır!

- Berrin Aydın, TRT Nağme, 27.07.2019/10.26: "Pencereden kuş uçtu/Yandı yürek uçuştu..."

Berrin Aydın, yıllardır dillerden düşmeyen şarkının ikinci dizesini bozuyor!

Dizenin doğrusu, tabii ki "Yandı yürek tutuştu..."

- Fatma Barbarosoğlu, Yeni Şafak, 26.07.2019: "Yazılı metin haline getirmekle iktifa etmiş."

"Metin", zaten yazılı olduğundan "yazılı" kelimesi gereksizdir.

- Serdar Devrim, Hürriyet, 04.04.2003: "Bu arada, bazen yaşın yanında kuru da yanar, iyi niyetli olup da vergisini ödeyememişlere helali hoş olsun!"

Serdar Devrim de Hıncal Uluç gibi, atasözünü tersyüz etmiş.

Doğrusu tabii ki, "Kurunun yanında yaş da yanar"dır.