Değerli okuyucular, sizlere bugün Lübnan doğumlu yazar Amin Maalouf'un, ailesini anlattığı "Yolların Başlangıcı" adlı eserinden yaptığım alıntılarla dedesi Butros Maalouf'u anlatacağım.

"Yolların Başlangıcı"  kitabında köklerini anlatan yazar Amin Maalouf, asrın başında, Lübnan'da eğitimci ve yazar olarak yaşayan dedesi Butros Maalouf'un özelliklerini de anlatır. Amin Maalouf, kitabın ilk satırından itibaren özgürlüğü savunur; eserinin başlangıcında şöyle der; "Kök' sözcüğünü sevmem, ağacın kökleri toprağa gömülür, toprağın, çamurun içinde kıvrılıp bükülür, karanlıklarda dal budak salar, daha doğumundan başlayarak  ağacı tutsak eder..."

Âmin Maalouf, eğitimci, öğretmen ve aynı zamanda yazar olan dedesi Butros Maalouf'un sık sık topluluklara hitap ettiğini, konuşmalar yaptığını, özgürlük fikrini savunduğunu ifade ederek şöyle der:

"Konuşmalarında, genellikle değişmez kısa bir giriş yapar, sonra bağnazlığa yozlaşmaya ve aydınlık düşmanlığına karşı genellikle savaşkan, ahlakçı uzun bir konuşma ile dinleyenleri etkilerdi."

Âmin Maalouf,  dedesinden kalan notlarından aşağıdaki metni aktarır;

"Bizim şu doğu halkının hiçbir eksiği yok. Tanrı'ya şükür hiçbir kusuru yok, tek kusuru bilgisizliği, insanların büyük çoğunluğu ne yazıkki bu hastalığa yakalanmış durumda belirtileri de çeşit çeşit; bitip tükenmeyen tartışmaları, çatışmalar, sinsilik ve iki yüzlülük, aldatma ve ihanet, şiddet ve cinayet. Bu hastalık çaresiz değil üstelik ilacını da herkes çok iyi biliyor bu ilaç gerçek bilgidir."

Dedem genellikle konuşmasının sonuç bölümünde usanmadan ısrarla, şunları söylerdi,

 "Anlamak istersen doğu ülkelerinde neyin yolunda gitmediğini, halkların neden bunca itilip kakıldığını, bu halkların, sayısız erdemleri olduğunu ama yalnızca tek bir hastalığı bilgisizlik hastalığına tutulduklarını göreceksin. Çaresi var bu hastalığın, hastalık ancak bilgiyle iyileştirilebilir, ülkeden kaçarak, gurbete göçerek değil. Bilgi doğuda doğdu sonra gitti Batı'ya, artık kaynağına dönmesinin zamanıdır. "

Bütün söylemlerinde, hiç usanmadan, tutkuyla, coşkuyla, öfkeyle yinelerdi şu sözlerini.

"Ülkemin çocukları artık uyanma zamanıdır.

bizi bağlayan zincirleri koparma zamanıdır,

batıyı yakalama zamanıdır,

ne kadar yüksekte de olsa

yaşamlarımız pahasına da olsa.

Siz vermiştiniz bir zamanlar bilgiyi batıya.

Siz göstermiştiniz ona yürünecek yolu.

Sizden di Musa, sizden di Mesih ve İslam'ın peygamberi

İbnisina ve arkadaşları gibi

bırakın zararlı göreneklerimizi

sizi haksız yere eleştirecek kişilerden korkmayın.

Koruyun kendinizi,

kaldırın başınızı,

çağdaş giysiler giyin,

Çıkın karanlıklardan,

Geçti artık,

Sarık ve sarıklıların zamanı."

Butros "sarıklılara" saldırırken çağın yenilikçisi, Atatürk'ün kişiliğine bürünüyor,  O'nun davranışlarını takip ediyordu. Birkaç yıl sonra da Atatürk'ün, cehaletin, bilgisizliğin, karanlığın çağ dışılığın simgesi gördüğü geleneksel sarığı yasakladığını ve gururla bir çağdaşlık güvencesi olarak batılı şapkayı başına geçirdiğini takip edecekti.

Atatürk'e hayran Dedem Türkiye'de olup bitene duyarsız kalamazdı. Selanik'te doğan orada eğitim gören Selaniğin aydınlanması ile beslenen bir Osmanlı subayı eski düzeni yıkacağını, imparatorluktan geriye kalanı, gerekirse zorla yeni yüzyıla sokacağını ilan ediyordu. Dedemin Kemalist girişimin bu güçlü yanından etkilenmemesi mümkün değildi. 1921 yılında henüz gerçekleşmiş bir şey yoktu ama Türkiye'nin yeni laik ve yenilikçi düşünceleri daha o zamandan belli olmuştu, dedemin bu büyük insana duyduğu hayranlık beni şaşırtmadı. Atatürk, 1922 yılında Türkiye'yi işgal etmiş Avrupa ordularına karşı zafer üstüne zafer kazanmıştı. Dedem bu toprakları ve kafaları özgür kılan bu kişiye duyduğu hayranlık yüzünden doğacak çocuğuna  "Kamal " adını verme kararı almıştı.

Beklenen bebek 9 Aralık 1921'de doğdu. Beklenenin aksine bir kız bebek dünyaya gelmişti. Atatürk'ün ön adı ona verilemezdi. Ailede böyle konuşuluyordu. Butros kararını değiştirmedi, aile içi muhalefete rağmen doğan kızına "Kamal" adını verdi.

Doğu ülkelerinin geleceğinden her zaman kuşku duyduğu için büyük Türk devrimi sırasında şöyle diyordu; "Atatürk'ü örnek alıp", eğer aradan bir süre geçip de ilerlemiş ulusları, yakalayamazsak bunlar bize insan gözüyle bile bakmayacaklardır, artık. 

Amin, dedesiyle ilgili olarak; "Mustafa Kemal'i her konuda kendisine örnek alan dedem, -1920'lerde-, ABD'yi ziyareti sırasında, Newyork'da doğulu basın mensuplarına ve öğrencilerine hitaben yaptığı konuşmasında kaosa sürüklenen toplumlara yol gösteriyordu. Butros bu konuşmasında,

"Ülkelerinizin yöneticilerini eleştirmekle haklısınız; ama bununla sınırlamayın kendinizi, eğer yöneticiler yozlaşmışsa, halkın kendisi de en az o kadar yozlaşmıştır. Yöneticiler bu genel kokuşmanın yüze vuran görüntüsüdür. Ağacı, kökünden başlayarak iyileştirmek gerekir. Gerek gazetelerde, kitaplarda düşüncelerini dile getirenler, gerekse kürsüden insanlara seslenenler, kendilerini bu çabaya adamalıdırlar. Kendi payıma ben, bu günden sonra bütünüyle bu amaca adayacağım kendimi, bütün gücümle ve yaşamımın sonuna dek," der.

Butros bizim için (mi) söylemiş bu sözleri?

Butros, gemi ile Beyrut'a dönerken gemide çevresinde oluşan gruba; "Yaş önemli değil, yaş almış olabilirsiniz, aydınlık bir ülke için yapılacaklar henüz bitmedi, toplumu uyarma konusunda mücadeleye devam etmemiz gerek.." der.

Esenlik dileklerimle,

+

NOTLAR:

1. Yolların Başlangıcı, Amin Maalouf, YKY,İstanbul,Eylül 2004, 21.Baskı

2. Yolların Başlangıcı, Amin Maalouf, YKY,İstanbul,Eylül 2004, 21.Baskı

3. Yazar Yolların Başlangıcı'nda,annesinden aldığı, titizlikle saklanmış aile belgeleriyle dolu bir bavuldan  hareketle kendi ailesinin olduğu kadar insanlığın da yakın geçmişine ışık tutuyor. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu ve Atatürk'e ilişkin çok ilgi çekici yorumlar da içeren  kitapta iki kahraman  öne çıkıyor, Maalouf'un dedesi Butros ve dedesinin kardeşi Cebrail...Yolların Başlangıcı sürgündeki yazarın tek yurduna, ailesine adadığı bir aşk şarkısı.

4. Age.s.108,109

5.Age.s. (338)

6. Age.s. (347)

7. Yolların Başlangıcı, Amin Maalouf, YKY, İstanbul, Eylül 2004, 21. baskı,S.96,97