Bugün 11 Nisan. Şanlıurfamızın kurtuluş yıldönümü.

Balkan Savaşlarından yorgun düşen Osmanlı İmparatorluğu, kendini Birinci Dünya Savaşı'nın içinde bulmuştu. Ülkemiz İstanbul başta olmak üzere işgal altındaydı. Emperyalist İngilizler. Fransızlar, İtalyanlar ve bunların kullandıkları Yunanlılar, Yeni Zelandalılar, Hintliler ve diğerleri işgal güçlerini oluşturuyordu.

O günlerde ülke yorgundu, yoksuldu, yalnızdı, can kaybı çoktu. Savaşan Mehmetçiğine bazı günler bir övün, bazı günler sabah akşam şekersiz üzüm hoşafı ve buğday çorbasını ancak verebiliyordu.

               1917 yılında Urfa'da yapılan Mustafa Kemal Çeşmesi Anıtı

24 Mart 1919 tarihinde Urfa, İngilizler tarafından işgal edildi. İngilizler 24 Mart 1919-30 Ekim 1919 tarihine kadar yani 7 ay 6 gün Urfa'da işgali sürdürmüşlerdir. İngilizler petrolün kokusunu almışlardı ve Musul bölgesindeki işgallerini korumak sağlama almak istiyorlardı.

15 Eylül 1919 tarihinde Paris'te yapılan ve Suriye İtilafnamesi olarak da bilinen Suriye ve Kilikya'da İşgal Kuvvetlerinin Değiştirilmesine İlişkin İngiliz-Fransız Anlaşmasına göre, Urfa ve çevresi Fransızlarca işgal etti.

Urfa, Maraş ve Antep'in kurtuluş savaşları düzenli bir ordunun savaşı değil, savaşanlara yol gösteren komutanların önderliğindeki kent halkının savaşıdır. Bu savaşlarda tam bir "Çanakkale ruhu" söz konusudur.

Şanlı, Kahraman ve Gazi ünvanlı her üç kentimizin de bu savaşta Ermenilerle iş birliği yapan düşman işgali yanında duyarlılık gösterdikleri en önemli olaylardan biri de kadınlara yapılan taciz ve sarkıntılıklardır.

FRANSIZ ASKERLERİN KADIN HAMAMINA GİRMELERİ PROTESTO EDİLDİ

1920 yılı ocak ayının 24'ünde iki Fransız askerinin kadınların bulunduğu Vezir Hamamı'na girmelerine halk büyük tepki gösterdi.

Muhatap olarak Fransız siyasi hâkimiyesini gösteren Mutasarrıfı Ali Rıza Bey:

"Kanunusaninin 24 Ocak Cumartesi günü saat alaturka 9 kararlarında Sarayönü Çarşısı'nda kain Vezir Hamamı'nda çıplak olarak yıkanmakta bulunan kadınların bulundukları sırada Fransız Kıta-yı askeriyesinden iki neferin sarhoş olarak mezkûr hamama duhul ettiği polis idaresinde tanzim edilen ve bir suretle leffen irsal olunan zabıtnameyle tezahür etmiştir" diyerek olayı protesto etti ve tekerrür etmemesini istedi.

Sanlıurfa'nın Yunan işgalinden kurtuluşu! Urfa Muharebesi... İnternete girildiğinde 10.04.2018 giriş ve güncelleşme tarihli yukarıdaki başlıkla karşılaşıyorum. İnternet- google'deki bu haberin içeriği doğru ama başlığı affedilmeyecek bir yanlıştır. Çünkü tarihin hiçbir döneminde Urfa'yı Yunanlar işgal etmedi. İngilizler-Fransızlar işgal etti onlara da gerekli cevap verildi.

İnternetteki bu yanlışın düzeltilmesi için birçok yere, birçok kişiye başvurdum. Ama bu yanlışı düzelttiremedim. Belki bu yayınla başarırız.

Bir başka üzüntüm ise Mustafa Kemal adına yapılan ilk anıtın 1917 yılında Urfa'da yaptırılmasına ve bu anıtın Mustafa Kemal adı verilen caddeye dikilmesine rağmen bu konunun pek bilinmemesi. Tarihi kaynaklardan edindiğimiz bu bilgiyi Prof. Dr. Coşkun Özdemir ve Sanat Tarihçimiz Cihat Kürkçüoğlu ile tarihçi Sinan Meydan'da (bknz; 11 Mart 2021 sözcü Gazetesi) doğrulamaktadır. Olayın özeti şöyledir;

Hiç kuşkusuz Çanakkale harbi bir destandır. Bu savaşa katılan Urfalılar genel olarak Anzak koyu İngiliz çıkartmasında Mustafa Kemal'in komutasında savaştılar. Bir kısmı şehit bir kısmı gazi oldu. Savaş bitince Urfa'ya dönen Mehmetçikler savaşı ve Mustafa Kemal'i anlattılar.

Urfalı Mehmetçiklerin de yer aldığı bu zaferi sembolleştirmek isteyen Mutasarrıf Nusret Bey, Mustafa Kemal Çeşmesi anıtını yaptırdı ve kentin ana caddesine de Mustafa Kemal Caddesi adı verildi.

URFALILAR BİBER TARLALARI İÇİN DEĞİL, VATANLARI, NAMUSLARI VE ONURLARI İÇİN SAVAŞMIŞLARDIR

Urfalılar vatanları, namusları, onurları, için kahramanca savaşmışlardır. Kendi aralarında Fransızların biber tarlalarına girmesi nedeni ile silaha sarıldıkları şakasını gerçekmiş gibi yansıtmak da yanlıştır.

Büyük bir kurultay toplantısında bir profesörümüz konuşmasında toplumların sosyal davranışları ile ilgili yazacağı kitapta Urfalıların; Fransızlar biber tarlalarına girdiği için direnişe geçtiklerini ve yazacağı kitapta bunu işleyeceğini söylemişti. Kalkıp şiddetle karşı çıktım. Sonra kitap yayınlandı ama içinde biber tarlaları hikayesi yoktu.

Zaten Urfa'da biber hasatı haziran sonunda başlar ve Ekim ortalarında son bulur. Yukarıdaki direniş ve kurtuluş takvimi takip edildiğinde gerçek kendiliğinden anlaşılır.

 11 Nisan Kurtuluş Günü Topçu Meydanı'nda halkın ve öğrencilerin katılımıyla ve savaşın temsili canlandırılarak Topçu Meydanında sevinç ve coşku ile kutlanır. Sembolik savaşta çeteler, Fransız bayrağını indirip Türk bayrağını diktiği zaman sevinç ve onur ve gururumuz sonsuzlaşır, tüylerimiz ürperir. O savaşta Türkler, Kürtler ve Araplar hep birlikte idiler. Bu birlikteliği etle tırnak gibi birlikte hep yaşatacaklardır.

Şanlıurfalı olarak en büyük üzüntümüz; kentin kurtuluş savaşının tarihi anılarıyla dolu ve yüz yıldır "Topçu Meydanı" olarak halkın hafızasına kazınmış ismin değiştirilmesidir.

Kahramanca savaştığı için Şanlıurfa ismini de alan, Peygamberler Şehri olarak da tanınan "tarihin sıfır noktası" olarak nitelendirilen ve UNESKO DÜNYA MİRASINDA YER ALAN Göbeklitepe'siyle gurur kaynağımız olan Şanlıurfa'mızın 2021 kurtuluş yıl dönümünü kutluyor şehitlerimizi, gazilerimizi ve savaşan tüm kahramanlarımızı şükran ve minnetle anıyor ve rahmet diliyoruz.