Sorgulamak bir şeyin perde arkasını araştırmaktır. 'Neden?',  'Niçin?', 'Nasıl?' sorularını sorarak olayları derinlemesine anlamanın yolunu açar sorgulamak. Bize dayatılan ne varsa direkt kabul etmek yerine kendi oluşturduğumuz süzgeçten (Çocuklarda süzgeç ya da inisiyatif oluşturmayı başka bir yazının konusu olacağı için burada açmıyorum.) geçirmeyi sağlar. Biz yetişkinler bu saydıklarımı rahat bir şekilde gerçekleştirebiliriz. Peki ya çocuklar?

Her çocuk farklı imkânlara sahip bir evde doğar ve o evin penceresinden bakar dünyaya. Var gücüyle de evin içindeki bireyleri kendine örneklemeye çalışır. Bireylerin davranışlarından hayatı öğrenir. Çocuğunuzdaki sorgulama yetisini geliştirmek size düşer. Ona yönelteceğiniz sorular ile bu yetiyi geliştirebilirsiniz.

SORGULATTIRAN ÖRNEKLER

 Çocuğunuzla beraber onun gelişimine katkı sağlayacak bir çizgi film ya da film izleyin. İzlerken de karakterlerin davranışlarını ilkin siz sorgulayın sonra çocuğunuza yönelteceğiniz sorularla onun da sorgulamasını sağlayın.

 "A karakterinin bu davranışı sence doğru muydu?", "Peki sen olsaydın nasıl davranırdın?" şeklinde sorular yöneltebilirsiniz. Eğer karakterin davranışı size göre yanlışsa, onun neden yanlış olduğunu ve bunun yerine nasıl davranması gerektiğini açıklayın.

Çocuğunuzla beraber öğrendiğiniz bir bilgiyi sorgulayın. Gün içerisinden herhangi bir zaman diliminde öğrendiğiniz bir bilgi olabilir. "Acaba bu öğrendiğim bilgi doğru mu? Doğru olmayabilir de, en iyisi bir araştırmalı." Çocuğunuzun yanında sesli düşünün ve onun da sizinle beraber araştırmasına, düşünmesine ve en sonunda bir karar vermesine fırsat verin.

'Sorgulamak' çocuk gelişiminde önemli bir kavramdır. Sorgulayan bireyler yetiştirmek hem ebeveyn olarak hem de vatandaş olarak görevimiz olsa gerek. Sorgulamayan çocukları kandırmak çok kolay olacaktır. Hele yaşadığımız bilgi çağında yoğun enformasyon bombardımanına tutuluyorken. Sosyal medyada o kadar çok bilgi kirliliği var ki biz yetişkinler bile bazen yanlış bilgilerle hareket edebiliyoruz. Sorgulamayan çocuklar duyduğu, gördüğü her şeye inanıverirler. Çok çabuk itaat ederler. Çocuklar evde aile fertlerinin davranışını sorgulasın, okulda öğretmeninden duyduğu bilgiyi sorgulasın, parkta arkadaşlarının söylediklerini sorgulasın. Sorarım size sorgulayan çocuktan zarar gelir mi?

İLK ADIM SİZDEN

Çocuğunuza sorgulatmayı öğretmek için ilk adımı siz atmalısınız. Sorgulamaya başta kendimizden başlayacağız ki sonra çocuklarımıza da kazandıralım. Velev ki aile içerisinde tatsız bir olay oldu. (ki olmaması hep ümidimiz) Aile fertleri karşılıklı oturacak, göz teması kuracak ve tek tek herkes çuvaldızı kendine batıracak: "Ben nerede hata yapmış olabilirim?"

Sizi örnek alan çocuğunuz, yaş seviyesine göre kendini sorgulayacak, çevresini sorgulayacak, hayatı sorgulayacak ve dünyayı sorgulayacak. Unutmayın sorgulamayı öğrenen çocuklarda eleştirel bir bakış açısı gelişecektir.

Güzel okur, bir birey neden başka birinin fikrine sorgusuz sualsiz itaat eder? Kendine zararı dokunsa bile benliğini hiçe neden sayar? Güzel ülkemizde yaşadıklarımız olayları da göz önünde bulundurarak bu sualleri cevaplamanızı istiyorum. 'Sorgulayan çocuklar' yetiştirmek başlı başına bir çözüm olmayabilir fakat sorgulamak çocuğumuzu ilk adımı atmasından geri tutacaktır. Girdiği ortamları, duyduklarını, arkadaşlarını ve çevresinde yaşananları sorgulatıp, gözü kör bir şekilde itaat etmesini engelleyecektir.

Yazımı bitirirken Yunus Emre'nin kendini bilmek ile ilgili şu satırlarını paylaşmak isterim:

"İlim, ilim bilmektir

İlim, kendin bilmektir

Sen kendini bilmezsen;

Bu nice okumaktır?"

Yunus Emre bu dizelerinde kendini bilmeyi ilimle eş değer tutuyor. Peki, sorgulamadan nasıl kendini bilecek insan? Ancak kişi sorgulayarak ruhunun ve benliğinin derinliklerine inebilir. Unutmayın sorgulayan çocuklar, kendilerini tanıma noktasında da epey yol kat etmiş olacaklar.

BİR TAVSİYE

Sevgili okur, çocuklara kitapları sevdirmek ve pedagojik gelişimlerine katkı sağlamak için açtığımız youtube'daki "Hikâye Diyarı" kanalımızı çocuğunuzla ziyaret etmenizi tavsiye ederim. Ekip arkadaşlarımla hedefimiz her çocuğun bir kitap kurduna dönüşmesi.