Keskin çığlıklarıyla yolculuklarımızda bize eşlik eden martıları yazmak istedim sizlere. Martı, martıgiller (Laridae) familyasını oluşturan deniz kuşlarının ortak adı. Türlerin çoğu Larus cinsinde toplanmıştır.

Martılar büyük kuşlardır, genellikle gri veya beyaz renkte çoğunlukla başlarında siyah işaretler bulunur. Cesurdurlar, uzunca bir gagası ve perdeli ayakları vardır. İri hantal gövdeli kuşlardır. Boyları 25-80 cm'dir. Kanat desenlerinin yanı sıra bacaklarına ve gaga renklerine bakılarak tür ayrımı yapılabilir.

Besinlerini çoğunlukla yumuşakçalar, yengeçler ve küçük balıklar oluşturur ama hemen hemen her şeyi yerler. Martılar kuş yumurtaları ve yavrularını da yer. En sevdiği yemek balıktır. Ama aynı zamanda diğer kuşlardan istiridyeler, böcekler, solucanlar, fareler, yumurtalar, hayvanları parçalara ayırır ve beslenirler.

Martılar bütün faaliyetlerinde toplumcudur ve becerikli üst düzeyde zeki kuşlardır.  Hep birlikte avlanır, dinlenir, leş arar ve kavga ederler. Çoğu birlikte yuva yapmayı tercih eder. Bazen geniş koloniler kurarlar. Birkaçı alçak ağaçlara yuva yapar, deniz yosunu ve çevredeki diğer bitkilerden büyük yuva oluşturur. Dişi 2-3 kahverengi yumurta bırakır, bunların üzerinde daha koyu kahverengi ya da siyah sık benekler vardır. Erkekle dişi kuluçka görevini paylaşır. Hem erkek hem de dişi yavruları besler. Yumurtadan çıkmış yavruların üzeri grimsi hav tüylerle kaplıdır. 4-6 haftalıkken uçmaya başlarlar.

Martılar göç eder,  soğuktan kaçarlar. Yalnızca çöllerde ve kutupların donmuş kesimlerinde görülmezler.

 Martılar 10-12 yıl arasında yaşayabilirler.

Yetişkin martılar genellikle beyaz veya gri renktedir ve bazen karanlık işaretlere sahiptirler. Martılar 28 ila 79 santimetre arasında ölçülmektedir. Kanat açıklıkları, küçük martılarda yaklaşık 60 santimetre ve büyük kara sırtlı martıda yaklaşık 1.65 m'dir. Gaga güçlü ve hafif kavislidir. Ayaklar, martıların yüzmesine yardım eder.

Martılar genellikle suya yakın olan bölgelerde yaşamayı tercih etmektedir. Hatta bu alanlar genellikle tatlı sulardan oluşur.

Kırk türden fazla martı vardır.

Karabaş martı

Akdeniz martısı ile benzer özelliklere sahip olan bu martı türünün kanat kısımlarının uçları siyah renklidir. Yazın koyu kahverengi olan başı, kışın beyazlaşır. Türkiye'de bütün kıyı bölgelerinde ve iç kesimlerdeki göllerde ürer.

Akdeniz martısı

Bu martı türünün en belirgin özelliği beyaz olmasıdır. Gaga ve ayak kısımları ise kırmızı olup bazılarının ya tam kafa kısmı bazılarının ise göz çevresi siyahtır.

Gümüş martı

Gaga, göz ve ayakları sarı olan bu martı türü ülkemizde yaygın olarak yaşayan gümüş martının gövdesi diğer türlere göre daha iridir.

Uzunluğu 75 santimetreye ulaşan büyük kara sırtlı martı  en iri martı türüdür.

Küçük martı  uzunluğu ender olarak 30 santimetreyi aşan bu türün başı siyah, kanatlarının üstü açık gri, altı daha koyudur.

Bayağı martı  Avrupa kıyılarının yanı sıra Türkiye'de de en yaygın martı türüdür.

Bunun dışında Güney Amerika ve Avustralya dışında tüm kıtaların kıyılarında bulunur.

Bazen midye gibi kabuklu hayvanları gagasına sıkıştırıp kabuklarını kırmak için yükseklerden kayalara bırakan bu martılar hemen her şeyi yer.

Avustralya'nın güneyinde ve Tasmanya'da üreyen Pasifik martısı bazı diğer martılar gibi, çeşitli deniz kuşlarının yuvasından ayrılmasını fırsat bilip yumurtaları ve yavruları yağmalar.

Enteresan bir bilgi ile yazımızı noktalayalım.

Dünyanın her yerinde balıklar ile beslenen bu canlıların Türkiye'de simit ile beslendiği ve  onları ekmeğe ya da simide alıştırabilen tek toplumun  Türk toplumu olduğu tespit edilmiş. Eh doğru söze ne diyelim?