İstanbul sadece eşsiz güzelliği ile değil bazı sembolleriyle de hafızalarımıza kazınmıştır. Topkapı Surları, Kız Kulesi, Galata Kulesi, Anadolu ve Rumeli Hisarları, İtfaiye Kulesi, Çemberlitaş, Alman Çeşmesi, Dikilitaş, Yılanlı Sütun, Yerebatan Sarnıcı, Topkapı Sarayı, Fatih, Süleymaniye, Beyazıt, Ayasofya ve Sultanahmet camileri aklımıza ilk gelenler... Bunların arasına Karaköy Tüneli'ni de katmak gerekir.

Geçtiğimiz yıl tarihi Karaköy Tüneli'nin 144. yaşını kutladık. Bu sene 145. Yılını yaşıyor. Bu tünel, Londra'dan sonra dünyanın ikinci metrosu. Karaköy Tüneli'nin kuruluşunun 144. yılı dolayısıyla yılbaşında bir dizi de etkinlik düzenlenmişti. Tabii bu sene korona yüzünden bunların hiç birini yapamadık. Sadece o mu daha neler neler kutlayamadık. Yılbaşı eğlenceleri de yasaklandı. Hoş pek bize göre değildi ya. Yeni yıl kutlamaları. Yine de hiç değilse piyasaya bir canlılık geliyor, ekonomide bir kıpırdanma yaşanıyordu.

Her neyse ben size geçen seneki kutlamalardan biraz bahsedeyim. İlk tören İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğü (İETT) tarafından kuruluş yıl dönümü dolayısıyla Tarihi Karaköy Tüneli'nde düzenlenmişti.

İETT yöneticileri ve vatandaşların katıldığı törende, tünelin geçmişini anlatan ve ay sonuna kadar görülebilecek serginin açılışı yapıldı. Kuruluş yıl dönümü dolayısıyla Karaköy-Beyoğlu hattında kullanılan mini metro da süslenerek, ön tarafına ''Tünel 144 yaşında'' yazılarak sefere çıkarıldı.

Törende İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Mehter Takımı da bir konser verdi.

Törende ayrıca yıl dönümü anısına hazırlanan nostaljik tebrik kartları dağıtıldı ve salep ikramında bulunuldu.

Eski adıyla Galata ile Pera, bugünkü ismiyle Karaköy ile Beyoğlu'nu en kısa yoldan birbirine bağlayan Tünel, dünyanın ilk yer altı füniküler sistemi olarak kabul ediliyor. Bu sistemle, Tünel'de karşılıklı hareket eden iki vagon, ortada hat değiştiriyor. İlk açıldığı tarihlerde "İstanbul Tüneli", "Galata-Pera Tüneli", "Galata Tüneli", "Galata-Pera Yeraltı Treni", "İstanbul Şehir Treni", "Yeraltı Asansörü", "Tahtel'arz" gibi çeşitli isimlerle adlandırılan tünel, İstanbul'un ulaşım yüküne 144 –bu yıl 145-  yıldır omuz veriyor.

Galata tarafında vagonların daha sonraki yokuşu aşabilmeleri için yeterli hızı kazanmalarını sağlamak amacıyla başlangıçta bir rampa vardı. Tünel, 17 Ocak 1875 günü yapılan büyük bir törenle hizmete alındı.

Karaköy Tüneli'nin oluşum hikâyesi bir hayli ilginç: Yapımı; Fransız Mühendis Eugene Henri Gavand'ın girişimiyle başlar. Gavand, dönemin ticaret ve bankacılık merkezi olan Galata ile sosyal hayatın kalbinin attığı Pera arasında sürekli mekik dokuyan insanları gözlemler ve Yüksek Kaldırım Yokuşu ile Galip Dede Caddesi'ne alternatif bir yol düşünür. Bu iki merkezi birbirine bağlayacak asansör tipinde bir demiryolu projesi için Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz Han'ın huzuruna çıkar, 10 Haziran 1869'da Tünel yapım imtiyazını alır. İşletme süresi 42 yıl olarak belirlenen Tünel daha o dönemde "yap-işlet-devret" modeliyle inşa edilir.

Tünel yapım çalışmaları 30 Haziran 1871'de başlar. Temmuz 1872'de İngiliz uyruklu "The Metropolitan Railway of Constantinople From Galata to Pera" adlı şirketin tescili yapılır. 5 Aralık 1874'de yapımı tamamlanan Tünel'de hayvan taşımalı deneme seferlerinin ardından 10 para yolculuk ücreti karşılığında insan taşımacılığına geçilir. Tünel, 17 Ocak 1875'te yerli ve yabancı muteber davetli topluluğunun katıldığı görkemli bir törenle hizmete alınır.

İlk yapım maliyeti 180 bin Osmanlı Lirası olan Tünel tesislerinin enerjisi 150 beygir gücünde iki buhar makinesiyle sağlanır. Tünel, sefere başladığında iki tarafı açık olan vagonlar elektrik olmadığı için gaz lambalarıyla aydınlatılır.

1910'da elektrikli tramvaylara geçiş çalışmaları başlayınca, şirket, 1911 yılında Osmanlı uyruğuna geçer ve "Dersaadet Mülhakatından Galata ve Beyoğlu Beyninde Tahtel'arz Demiryolu" unvanını alır. Daha sonra Atatürk döneminde devlet tarafından 175 bin Türk Lirası'na satın alınarak 1 Mart 1939'da millîleştirilen Tünel, 16 Haziran 1939'da 3645 sayılı yasa ile kurulan İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) Umum Müdürlüğü'ne devredilir.

İkinci Dünya Savaşı'nda; bazı malzemeleri satın alınamadığı için üç buçuk ay yolcularından ayrı kalan Tünel, Fransız Eletctro Enterprise firması tarafından 33 milyon lira masrafla tamamıyla yenilenerek elektrikli hale getirilir. Tünel'in elektrifikasyon çalışmaları 1968 yılında başlar, 2 Kasım 1971 tarihinde yeni haliyle törenle hizmete tekrardan açılır. 350 beygir gücündeki elektrikli sistemiyle 573 metrelik mesafeyi 90 saniyede aşan Tünel, 16 metre boyunda iki vagonuyla bir seferde 170 kişiyi taşır.

Osmanlı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında İstanbulluların vazgeçilmezi olan Tünel, her gün 5 dakika arayla sessiz sedasız Karaköy'le Beyoğlu'nu birbirine bağlıyor. Bizi geçmişten geleceğe sıcak duygularla taşıyan Karaköy Tüneli'yle yolculuk yapmak ayrı bir keyif.