Size bugün İstanbul''daki şirin mi şirin bir beldeden, küçük bir Polonya''dan söz edeceğim.
Polonezköy, İstanbul''un Beykoz ilçesinde yer alan, eski adı Adampol olan Polonyalıların köyüdür. Karadeniz sahilinden 20 kilometre; İstanbul''un Boğaziçi kıyılarından ise 15 kilometre uzaklıktadır.
Polonezköy 1830 Polonya Ayaklanması sırasında hükûmet başkanı, daha sonra da Polonyalı sürgünlerin siyasi lideri olan Prens Adam Czartoryski tarafından 1842 yılında kuruldu. Köyün adı kurucusunun adı olan Adam''dan dolayı Adamköy (Lehçe Adampol) olarak söylenegelmiştir. Köyün bulunduğu arazi, 1830''lu yıllarda Saint Benoît Fransız Lisesi''ni yönetmekte olan Lazarist rahipler tarafından çiftlik olarak düzenlendi.
O zamanlar Polonyalıların siyasi göçünün merkezi Paris''ti. Prens Adam Czartoryski''nin amacı ise, ikinci bir siyasi merkezini Osmanlı Devleti sınırları içinde kurmaktı. Bu amaçla Michal Czajkowski''yi temsilci sıfatıyla Osmanlı Devleti''ne gönderdi. İstanbul''a geldikten sonra 1850 yılında İslamiyet''i kabul ederek Sadık Paşa adını alan Czajkowski, Osmanlı Devleti''nde faaliyet gösteren Lazaryen rahiplerden gelecekte Adampol''un kurulacağı ormanlık bir araziyi satın aldı. İlk başta ancak 12 kişinin oturduğu köye sonraki yıllarda en çok geliştiği dönemde 220 sakin yerleşti.
Yıllar geçtikçe Adampol gelişti, köyün nüfusu 1830 Polonya Ayaklanması ve 1853 Kırım Savaşı''na katılan askerlerin yanı sıra Sibirya sürgünü ve Çerkes esaretinden kaçan Polonyalılarla arttı. İlk Polonezkoy sakinleri çiftçilik, hayvancılık ve ormancılıkla meşguldü. Daha II. Dünya Savaşı öncesinden başlayarak Polonezköy''e tanınmaya başladı.
1938 yılında Atatürk''ün de desteği ile Polonezköy sakinleri Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına kabul edildiler. 1968 yılında Polonezköy sakinleri işledikleri topraklar üzerinde tapu hakkına sahip oldular. Öte yandan, Czartoryski ailesinin vârisleri Polonezköylüler lehine mülkiyet haklarından vazgeçtiler.
Yeşillikleriyle ünlü Polonezköy, İstanbul''un piknik için tercih edilen yerlerinden biridir. Ulaşım imkânları, coğrafî konumu ve güzel manzaraları sayesinde Polonezköy bir tarım köyünden tatil köyüne dönüşmüştür.
Polonezköy''de toprak köy sakinlerine ya da Polonezköy''e dinlenmeye gelen zengin ve meşhur şahıslara aittir. Polonezköy''un gelişmesi ve köydeki ekonomik şartların düzelmesiyle birlikte 1980''li yıllarda yurt dışına göç eden gençler Polonezköy''e geri dönmeye ve köyde pansiyon, lokanta ve çayevi işletmeye başladılar.
Polonezköy''e gelen ünlüler arasında Macar piyanist Franz Liszt (1847), Fransız yazar Gustave Flaubert (1850), Çek yazar Karel Droz (1904), Papa XXIII. Ioannes (1935), Türkiye''nin kurucu Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk (1937), Polonya''nın II. Dünya Savaşı sonrasındaki Dışişleri Bakanı Adam Rapacki (1961) de bulunuyor. Ayrıca, dünyaca tanınan soprano Leyla Gencer de burada doğmuştur.
Papa XXIII. Ioannes, Vatikan tarafından Türkiye''ye ve Yunanistan''a Dini Temsilci (Delegato Apostolico) olarak görevlendirildi ve aynı zamanda da İstanbul''da yerel Latin Katolik Dinsel Hiyerarşisinin Başı (Apostolik Viker) görevini vekaleten yüklendi.[ Papa XXIII. Ioannes''in Türkiye''de bulunduğu sıralarda iyi Türkçe öğrendiği, halka yakın olduğu, Polonezköy''de yaşayan Katoliklere yakınlık gösterdiği bilinmektedir.
Köyü 1985 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı Kenan Evren, 1994 yılında ise, Polonya Devlet Başkanı Lech Walesa ziyaret etti. Bir sonraki Polonya Devlet Başkanı Aleksander Kwa?niewski ise ilki 1996 ve ikinci 2000 yılında olmak üzere iki defa Polonezköy''ü ziyaret etmiştir. Son ziyareti esnasında Aleksander Kwasniewski, Zofia Rizi Anı Evi''ni de gezmiştir. Bu ziyaretten iki sene sonra Polonezköy''un kuruluşunun 160. yıldönümü törenle kutlandı.
Türkiye-Polonya ilişkilerinin gelişmesi sayesinde Polonezköylüler bir taraftan sık sık Polonya''dan gelenleri misafir ederken, diğer taraftan da atalarının ülkesini ziyarete gitmektedirler.
Günümüzde Polonezköy''de yaklaşık olarak 1.000 kişi yaşamaktadır. Bunlar arasında 40 kişi düzgün Lehçe konuşmaktadır. Adampol-Polonezköy''de her yaz Polonezköy''ün Polonya ile olan bağlarını vurgulayan Polonezköy festivali düzenlenmektedir. Polonezköylüler, bu festivale katılan folklor gruplarını kendi maddi olanaklarını kullanarak davet etmektedirler.
İstanbulluların, bugüne kadar gitmedilerse, bu cennet gibi yere mutlaka gitmelerini tavsiye ederiz.
