Bu satırları kaleme aldığımda 'Can Azerbaycan'la Ermenistan arasındaki çatışmalar 13. gününe girmişti. Ermenistan Başbakanı Paşinyan, Ulusal Güvenlik Servisi Başkanı Argişti Kyaramyan'ı mağlubiyetin tek sorumlusu olarak görevden aldığını duyurmuştu. Erivan, mağlubiyetin ağırlığı altında ezilirken, imdatlarına Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin yetişecekti. Batı başkentlerinden gelen haberlere göre Putin; Azerbaycan ve Ermenistan Dışişleri Bakanları'nı görüşmek üzere Moskova'ya davet etti.

Paşinyan buna dünden hazırdı. Ordusu perişan olmuştu. Hemen bir açıklama yaparak; "Ermenistan olarak barış görüşmelerine devam etmeye hazırız" dedi. Galip taraftaki Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise barışı bozan bir isim olmamak için bu konuda sessiz kalmayı tercih edecekti.

Azerbaycan ordusu tarafından yürütülen operasyonlarda Ermeni ordusu şimdiye kadar, 250 tank ve zırhlı aracını, 270 top ve füze sistemini, 60 hava savunma sistemi, 150 askerî kamyon ve aracını, bir S-300 hava savunma sistemini ve onlarca Ermeni gücünü etkisiz hale getirdi.

Verilen resmî bilgilere göre; Azerbaycan ordusu 27 Eylül-7 Ekim tarihleri arasında Ermenistan'ın 250 tank ve zırhlı aracını, 270 top ve füze sistemini, 60 hava savunma sistemini, 11 komuta yönetim ve gözlem mıntıkasını, 8 mühimmat deposunu, yaklaşık 150 askerî kamyon ve aracını, bir S-300 sistemini imha etmişti.

Ermenistan ordusunun çok sayıda asker kaybettiği ifade edilen açıklamada, Ermenistan ordusunun 1 ve 7. Alayları'na bağlı birliklerden bir grup askerin de kaçarak mevzileri terk ettiği kaydedildi. Hatta bazı askerlerin kaçmasını önlemek için tank, zırhlı araç ve toplara zincirlendiği de söyleniyor.

 Millî Savunma Bakanlığı, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri'nin işgal altındaki topraklarını kurtarmak için başlattığı harekata ilişkin bilgisini dünya kamuoyuna duyurmuştu. MSB, bugüne kadar 22 yerleşim biriminin işgalden kurtarıldığını bildiriyordu (Bu sayı kısa sürede 25'i bulacaktı).

Bakanlıktan yapılan açıklamada, "Azerbaycan güvenilir kaynaklarından alınan bilgilere göre, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri'nin işgal altındaki topraklarını kurtarmak için başlattığı harekatta, bugüne kadar, Cebrail ili ile Karahanbeyli, Aşağı Seyitahmetli, Mehdili, Aşağı Maralyan, Kuycak, KendHoradiz, Çakırlı, Büyük Mercanlı, Şeybey, Taliş, Karkulu, Şükürbeyli, Yukarı Maralyan, Cereken, Daşkesen, Horovlu, Dejan, Mahmutlu, Caferabat, Sugavuşan ve Papı köyleri olmak üzere toplam 22 yerleşim yeri işgalden kurtarıldı" ifadeleri kullanıldı.

Azerbaycan ordusunun Ermenistan'ın işgal ettiği toprakları geri almak için başlattığı operasyonlar devam ederken, Azerbaycan Türkleri'nin önünden savaşmamak için kaçan Ermenistan ordusu sivilleri hedef almayı tercih edecekti. Ermenistan ordusunun ilk hedefi; Azerbaycan'ın ikinci büyük şehri Gence'ye roketle saldırıydı. Saldırıda bir binaya roket isabet ederken, sivillerden ölen ve yaralananlar vardı. Ardından da Berde, Beylegan ve Terter'deki sivil yerleşim yerleri hedef alındı. Amaç; Bakü üzerinde baskı yaratmaktı. Ancak bunu yaparken de "insanlık suçu" ve "savaş suçu" işliyorlardı.

Azerbaycan'ın ezici üstünlüğünün en büyük nedenlerinden biri cesaret, kahramanlık, gözüpekliğin yanı sıra Türkiye'nin gönderdiği İnsansız Hava Aracı (İHA) ve Silahlı Hava Aracı (SİHA)'larının büyük faydası oldu.

Dağlık Karabağ müzakerelerinin eski eşbaşkanı ve eski Amerikan Azerbaycan Büyükelçisi Matthew Bryza, CNN TÜRK'te bu konuya uzun uzadıya temas etti. Bryza, Azerbaycan-Ermenistan çatışmasını ve Türk İHA'larının çatışmadaki rolünü ele aldı.

Yıllarca Minsk Grubu'nun ABD eşbaşkanlığını yapan Bryza, "Azerbaycan dikkatli bir yıpratma harbi yürütüyor. Çoğunlukla Türk SİHA teknolojisi kullanarak adım adım Ermenistan unsurlarını yok ediyor" dedi.

Bryza, Azerbaycan envanterindeki Bayraktar SİHA'larının Karabağ çatışmasında ön plana çıktığını belirtti. "Türk SİHA'larının savunma sanayiinde çığır açtığını vurguladı: Dünyanın en eski düşünce kuruluşlarından biri olan Royal United Services Enstitüsü, geçtiğimiz bahar Türkiye'nin İdlib'deki Rus ve rejim güçlerine yaptığı SİHA saldırılarını inceledi. Çalışmanın başlığı 'Tanklarınızın saklanacak yeri yok'tu. Çalışmaya göre Türk SİHA'larının elektronik harp kapasiteleri o kadar yüksek ki 1. Dünya Savaşı'ndan beri kullanılan ana muharebe tankları artık etkisiz kalıyor" dedi.

Bryza'ya göre Ermenistan, Azerbaycan'ın SİHA'larına karşı etkili bir savunma ortaya koyamıyor. "Bence İHA teknolojisi modern savaşı kökünden değiştirdi. Ermenistan çok kuvvetli bir savunma hattı oluşturmuştu. Azerbaycan tarafından geleneksel bir saldırı bekliyordu. Ancak İHA'lar varken buna gerek yok. Azerbaycan ordusu, İHA'larla nokta atışı saldırılar yaparak zayiatların önüne geçiyor. Gözlemlediğim kadarıyla Ermenistan'ın bu İHA saldırılarına karşı bir savunması yok."

Bryza, Azerbaycan-Ermenistan çatışmasının geleceğine ilişkin de konuştu. İki ülkenin müzakerelere dönmesinde Türkiye ve Rusya'nın kilit rol oynayacağını belirtti.

Azerbaycan, topraklarını işgalden kurtardığında, Rusya'nın Ermenistan liderini siyasi olarak kollaması gerekecek. Böylece Ermenistan müzakerelere dönebilecek. Bence bu noktada Türkiye de kilit rol oynayacak. Türkiye açıklamalarıyla müzakereleri destekleyebilir. Azerbaycan ordusu sahada muazzam bir zafer kazandı. Şimdi sahada kazandıklarınızı masaya taşıma vakti diyebilir.

Eski Amerikan Azerbaycan Büyükelçisi Matthew Bryza'nın teşhisi bu. Türk İHA ve SİHA'larının başarısı bazılarını rahatsız edecekti. Nitekim Kanada Hükümeti; Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunan Türk yapımı Silahlı İnsansız Hava Araçlarının (SİHA), Dağlık Karabağ bölgesindeki çatışmalardaki rolü sebebi ile Türkiye'ye silah ambargosu kararı alacaktı. Ancak Azerbaycan, atı alıp çoktan Hazer'i geçmişti. Kanada konusunda da yapılacak çok şey var, onu da bir başka yazımda anlatmak isterim.