Bugünkü Yazarlar Tüm Yazarlar
Nevin Balta

Nevin Balta

SÖZÜN ÖZÜ

Global, globalleşmek, natural, konsensüs, depresyon

Türkçede kullanılan batı kökenli global, goballeşmek, globalizm terimlerinin geldiği dildeki anlamını, yapısını, önerilen Türkçe karşılığını incelediğimizde ayrıntılı görüş ve tartışmalarla karşılaşıyoruz. Global kelimesinin fiil biçimi Türkçede yer almadığı için global''e -le-ş- ekleri getirilerek globalleşmek fiiliyle karşılanıyor. Global''in son hecesindeki l sesi ince olduğu için getirilen ekin ünlüsü -laş- değil, -leş-''tir. Globelleşmek olarak dilimize giren bu terimin yerine küre kelimesi, -sel-le-ş-mek ekleri ile küreselleşmek biçiminde kullanılıyor. Türkçe Sözlük''te globalleşmek maddesi karşılığı, küreselleşmek maddesine gönderilmiş ve tanımı ise küreselleşmek maddesinde verilmiştir.  Küreselleşmek fiilinin kökü olan küre, yalın hâldeki kullanımıyla global''i karşılayamamaktadır.

         Kökü Latince globus kelimesine dayanan globe (glob), İngilizce gramer ve sözlüklerde "Küre biçimindeki herhangi bir cisim, içi boş top, dünya, küreye benzeyen cisim, yuvarlak kap" anlamlarında isim olarak yer verilmiştir. Global sözü, dilimizde "yuvarlak olarak" anlamında zarf ve sıfat biçiminde kullanılırken "yuvarlaklaşmak" terimi karşımıza çıkıyor ki bu da dilimize hızla giren yabancı kökenli sözlerin birtakım sorunlara yol açtığını gösteriyor. Kısaca global''in kökü olan globe''yi esas alarak "yuvarlak cisim" ve globalleşmek yerine "yuvarlaklaşmak" denebilseydi, Arapça kökenli küre (yuvarlak) sözüne ihtiyaç duyulmazdı.

            Sanatta küreselleşmek, ekonomide küreselleşmek gibi birleşik sözlerin Türkçeye pek uymadığını, globalleşmek teriminin ise dilimize hiç yakışmadığını söyleyebiliriz.

                İngilizce kökenli nature, natural sözü, "Tabiî olarak, doğal olarak" anlamındadır. Görüldüğü gibi natural, national, global örneklerinde olduğu gibi Batı dillerinden -l, -al ekleri de dilimize geçmiştir. Realizm, sürrealizm örneklerinde görüldüğü gibi yalnızca son ekler değil, ön ek içeren Batı kökenli kelimeler de dilimize geçmiştir.

      Türkçede ön ek yoktur. Batı dillerinden Türkçeye geçmiş kelimelerin ön eklerini gideren ekler ve sözcükler neden kullanılmıyor? Örneğin realizm yerine gerçekçilik, sürrealizm yerine gerçeküstücülük, rekonstrüksiyon yerine yeniden kurma, prefabrike yerine kurma ev kelimelerini neden kullanmıyoruz?

            Yabancı kökenli kelime kullanma hastalığımız konsensüs örneğinde de devam ediyor. Söz varlığımızda Osmanlı Türkçesinden kalan mutabakat sözünün zaman içinde Türkçe karşılığı bulunarak uzlaşma, uzlaşım kelimeleri varken neden konsensüs''ü tercih ediyoruz.

         Psikologlar tarafından kullanılan yabancı kökenli depresyon teriminin günlük konuşma dilimizde yaygınlaştığı görülüyor. Bir bilim dalında kullanılan bu terimin Türkçe karşılığı olan "bunalım, ruhî çöküntü" sözlerinin kullanılmalıyız. Yabancı sözlere duyulan aşırı ilgi ve özenti özellikle gençler arasında ürkütücü seviyelere ulaşmıştır. Yeni kuşakların, çocukların ve gençlerin söz hazinelerinin büyük oranda yabancı sözcüklerden meydana gelmesi, başta eğitim sistemi olmak üzere anne babaların dil eğitimine hassasiyetle yaklaşmalarını zorunlu hâle getiriyor.

 

 

YORUMLAR
YORUM YAZ
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Yazarın Diğer Yazıları