ODTÜ'deki Kariyer Danışmanlığı derslerimizden birinde, Prof. Dr. Fidan Korkut-Owen hocamız bir modelini tanıtmıştı.

Kariyer Yelkenlisi modeli.

Model, bir kişinin kariyerinde/mesleki sürecinde ne gibi faktörler olduğunu ve bu faktörlerin kariyer tercihimizde oynadıkları role dikkat çekiyor ve biz uzmanlara bunları keşfedip, danışanlarımıza en uygun yönlendirmeyi yaptırıyor.

Çok kısa bu yelkenliden bahsedelim.

Her yelkenlide olduğu gibi bu teknenin de bir gövde kısmı var. Fidan Hocamız buna "bireysel etmenler" adını vermiş.

Yani, o kişinin yelkenlisini suyun üstünde tutan, dalgalarla savaşan "becerileri, ilgi alanları ve yetkinlikleri" gibi birçok bireysel unsur içeriliyor. Dolayısıyla, tercihlerimizi yaparken ana unsur olarak bu noktaları keşfeder ve geliştirmeye çalışırız.

Modelde, bu gövdeye bağlı iki yelken var. Birisi Sosyal diğeri ise Sistemsel Etmen adında.

Sosyal faktörleri kısaca toplumsal cinsiyet algısı, yetişilen ortam ve ailenin tercihlere etkisi olarak belirtelim. Asıl dikkat çekmek istediğim nokta ise diğer yelken...

Son zamanlarda gençlerin teknelerini en çok yönlendiren ve en az kontrol sahibi oldukları, sistem yelkeni...

Peki bu yelken neleri içeriyor da bu kadar kıymetli ve etken bir rol edindi?

Şöyle: Sistem Yelkeni, kişinin bu tekneyi yüzdürdüğü ortamı yani ülkesini, bu ülkenin yönetim şeklini, ekonomik refahını, meslek grubunun istihdam oranlarını ve hatta pasaportunun, eğitim kurumlarının uluslararası değerini gibi birçok politik, ekonomik ve beynelmilel değişkeni temsil eder.

Örneğin bir lise son sınıf öğrencisinin tüm bireysel becerileri, ilgi alanları ve yeterlilikleri fizik alanında eğitim görüp kariyer planlamasını gösteriyorsa (yani Bireysel etmen); ve bu gencin çevresi/ailesi de doğa bilimlerine teşvik eden, bilimsel kanıt temelli düşünceyi öğütlemiş bir yapıdaysa (yani Sosyal etmen), tercihini bu yönde yapması onun için kaliteli ve tutkulu bir eğitim ve kariyer süreci geçireceğini gösterir.

Fakat bu genç, mezun olunca asgari ücretle bile olsa mesleğini yapıp yapamayacağından emin olamayınca...

Okurken yaşayacağı zorlukların karşılığında atanma, akademik fon alma, veya döviz kurundan dolayı yurt dışı uzmanlık eğitimlerine devam edemeyeceğini bilince...

Tercihini bu yönde kullanamıyor!

Biz uzmanlar danışmanlık deneyimlerimizde bile olsa ülke gencinin, tutkusunun ve hatta hiçbir yatkınlığı, teşviki ve becerisinin olmadığı alanlarda eğitim gördüğünü gözlemliyoruz.

Yetiştirilen yeni nesil hiçbir bireysel değeri olmadan, yalnızca en basit hayatta kalma fonksiyonlarını karşılayacakları bir motivasyonla okuyor ve çalışıyor.

Sonuç olarak ülke geleceğine, üniversite mezunu ama kariyersiz, hedefsiz, plansız ve tutkusuz meslek erbabı miras bırakılıyor.