Bir kavramı veya nesneyi ilk kez öğrendikten kısa bir süre sonra, baktığınız her yerde aniden karşınıza çıktığı o tuhaf anı hiç yaşadınız mı?

Sanki evren onu tekrar tekrar dikkatinize sunmak için komplo kurmuş gibidir.

Şunu hayal edin: Bir kafede, bir arkadaşınızla vombatların tuhaf davranışlarını tartışan bir sohbete dalmışsınız.

Daha önce vombatlar hakkında pek düşünmemişsiniz ama bu tartışma ilginizi çekiyor.

Ertesi gün bir kitapçıda dolaşırken birden karşınıza “Vombatların Harikaları” başlıklı bir kitap rafta dikkat çekici bir şekilde sergileniyor.

Tesadüf mü? Pek değil. Psikoloji literatüründe buna Baader-Meinhof Fenomeni deniyor.

Bu fenomen, yeni öğrendiğiniz veya farkına vardığınız bir şeyin sanki hayatınızda aniden önem kazanmış gibi farkına varmanın verdiği tuhaf bir bilişsel deneyimdir.

Sanki dünya, o kavram ya da nesnenin daha önce olduğundan daha sık karşınıza çıkması için çabalıyor gibidir.

Peki, bu fenomen neden ortaya çıkıyor?

Zihnimiz, sürekli bağlantılar arayan ve etrafımızdaki dünyayı anlamlandıran olağanüstü bir örüntü tanıma makinesidir.

Yeni veya alışılmadık bir şeyle karşılaştığımızda, beynimiz onu tekrar fark etmeye hazır hale gelir.

Bu da farkındalığımızın artmasına ve onunla karşılaşma olasılığımızın yükselmesine neden olur.

Daha basit bir ifadeyle, yeni bir araba satın aldığınızda gittiğiniz her yerde aynı marka ve modeli fark etmeniz gibi.

Bunu zihinsel bir spot ışığı olarak düşünün.

Dikkatiniz belirli bir kavrama yöneldiğinde, beyniniz zihninizde gürültüyü filtreleyerek o konuya odaklanır ve algınızdaki varlığını güçlendirir.

Oldukça ilginç ve çekici gelen bu bilişsel fenomeni bir de şu yönden değerlendirelim.

Depresyondaki kişiler Baader-Meinhof Fenomenini olumsuz düşünce ve duygularını pekiştirici olarak algılayabilirler.

Zaten değersizlik veya umutsuzluk duyguları yaşıyorlarsa, başarısızlık veya üzüntü örneklerini daha sık fark etmek, depresif semptomlarını yoğunlaştırabilir.

Anksiyete bozukluğu olan bireyler, Baader-Meinhof Fenomenini potansiyel tehditlerin veya tehlikelerin sürekli bir hatırlatıcısı olarak yorumlayabilirler.

Olumsuz bilgilere karşı aşırı tetikte ve aşırı dikkatli olabilirler, bu da kaygının şiddetinin artmasına neden olur.

Baader-Meinhof Fenomeni potansiyel olarak obsesif eğilimleri körükleyebilir.

Obsesif-kompulsif bozukluğu olan bireyler için bu fenomen, belirli düşünce veya davranışlarla meşguliyetlerini artırabilir.

Belirli tetikleyicilerle karşılaşma sıklığının artmasını önemli olarak yorumlayabilir ve tekrarlayan ritüellere veya kompulsiyonlara girme zorunluluğunu körükleyebilir.

Dolayısıyla, bu gibi fenomenler zihnimizin ne kadar da kontrol dışı bir şekilde çalışan mekanizmalar olduğunu gösteriyor.

Bu nedenle zihnimizde yaşamaya devam edersek, onun tuzaklarına daha fazla düşebilir ve karşılaştığımız psikolojik problemlerle baş etmekte daha da zorlanabiliriz.